Ανάμεσα στις ευχάριστες ειδήσεις για την ενίσχυση της μαχητικής ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων, και πιο συγκεκριμένα του Στρατού Ξηράς, ξεχωρίζει η απόφαση για την αναβάθμιση του αρματικού δυναμικού, και πιο συγκεκριμένα η εφαρμογή προγράμματος πλήρους εκσυγχρονισμού 123 εκ των διαθέσιμων Leopard 2A4 στο επίπεδο 2Α7 (αντί του αρχικά σχεδιαζόμενου πιο περιορισμένου προγράμματος) και των Leopard 1Α5 (190 άρματα του τύπου, ας ελπίσουμε σε πρώτη τουλάχιστον φάση).
Γράφει ο Κωνσταντίνος Τσαγανάς-Τακαντζάς
Η απόφαση αναβάθμισης των αρμάτων θα οδηγήσει τον ΕΣ στο να αποκτήσει έναν ομοιογενή σκληρό πυρήνα αποτελούμενο από άρματα με συνδυασμό πυροβόλου των 120 χιλιοστών, υπερσύγχρονου συστήματος ελέγχου πυρός, άκρως ικανοποιητικής προστασίας θώρακα, συστήματος διαχείρισης μάχης και – ενδεχομένως – και συστήματος αυτοπροστασίας. Ταυτόχρονα, τα παλαιότερα Leopard 1Α5 θα μπορούν ευχερέστερα να παρέχουν τις πολύτιμες υπηρεσίες τους και η υποστήριξη ορισμένων συστημάτων τους θα καταστεί ευκολότερη.
Και πάλι όμως υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης, τόσο για τα Leopard 1Α5 όσο και για παλαιότερα αμερικανικής προέλευσης άρματα τα οποία παραμένουν σε υπηρεσία ή/και σε εφεδρεία. Επί του παρόντος, θα εξετασθεί τι ακριβώς μπορεί να γίνει σε αυτές τις περιπτώσεις με λογικό κόστος αλλά μεγάλα επιχειρησιακά οφέλη.
Leopard 1A5
Όσον αφορά το πολυαριθμότερο άρμα σε υπηρεσία με τον ΕΣ σήμερα, η αναβάθμιση που εξετάζεται αφορά κυρίως το σύστημα ελέγχου πυρός, και ειδικότερα το κύριο ηλεκτροοπτικό σκοπευτικό. Υπενθυμίζουμε ότι το ΣΕΠ EMES 18 που φέρουν τα Leopard 1Α5 αποτελεί έκδοχο του EMES 15 των Leopard 2A4 και έχει πολλά κοινά απάρτια με το τελευταίο. Σχετικά δημοσιεύματα αναφέρουν τη δυνατότητα αντικατάστασης της παλαιάς πλέον θερμικής κάμερας WBG-X της Zeiss με την τελευταίας τεχνολογίας ATTICA-GL της Hensoldt, όπως προβλεπόταν και για το περιορισμένο πρόγραμμα αναβάθμισης των Leopard 2A4, πριν τελικά αποφασισθεί ο πλήρης εκσυγχρονισμός των.
Εντούτοις, με δεδομένο, όπως αναφέρθηκε, ότι τα Leopard 1A5 είναι ο πλέον πολυάριθμος τύπος άρματος μάχης του ΕΣ, το ιδανικό θα ήταν η εφαρμογή ενός πιο εκτεταμένου προγράμματος αναβάθμισης που θα επιφέρει βελτιώσεις και στον επιχειρησιακό έλεγχο και στην επιβιωσιμότητα των αρμάτων αυτών.
Η υιοθέτηση, για παράδειγμα, του WiSPR της Intracom στην τελευταία του έκδοση που ενσωματώνει ως εφαρμογή και το ΣΔΕ «Ηνίοχος» (που διαθέτει και δυνατότητα διασύνδεσης με το ΣΤΤΕΠ «Δίας» του ΠΒ) θα επιτρέψει την ένταξη και των Leopard 1A5 σε ολοκληρωμένο σύστημα C3I με όλα τα επιχειρησιακά οφέλη που αυτό συνεπάγεται. Άλλο ένα σύστημα που θα μπορούσε να ενταχθεί στα πλαίσια ενός προγράμματος αναβάθμισης είναι και το υβριδικό GENAIRCON επίσης της Intracom, με όλα τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται η δυνατότητα επιλογής διαμόρφωσης σε συνδυασμό και με τα άλλα μοναδικά του χαρακτηριστικά.
Επίσης, δεδομένου ότι κατά τη σχεδίαση του τύπου στις αρχές της δεκαετίας του 1960 αποφασίσθηκε να δοθεί έμφαση στην ευκινησία και την ισχύ πυρός και όχι τόσο στην προστασία θώρακα, τα υφιστάμενα άρματα είναι ευάλωτα ακόμα και σε ξεπερασμένα τεχνολογικά αντιαρματικά πυρομαχικά και συστήματα. Πράγματι, η μόνη αναβάθμιση στην προστασία τους που έχουν δεχθεί είναι η τοποθέτηση συνθετικής πρόσθετης θωράκισης της Blohm & Voss στον πύργο την περίοδο 1974-1977, η οποία δεν δύναται ούτε κατά διάνοια να θεωρηθεί ότι είναι επαρκής.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι η μόνη συλλογή πρόσθετης θωράκισης που χρησιμοποιήθηκε επιχειρησιακά σε άρματα Leopard 1 είναι η MEXAS-M της γερμανικής IBD Diesenroth Engineering, συγκεκριμένα στα Leopard C1 αρχικά και εν συνεχεία στα C2 του Καναδά. Μάλιστα, όταν τα C1 αναβαθμίσθηκαν στο επίπεδο C2 με αλλαγή των πύργων τους (οι «νέοι» πύργοι προήλθαν από πλεονασματικά γερμανικά Leopard 1A5 – ειρήσθω εν παρόδω ότι οι Δανοί ήταν οι μόνοι που αναβάθμισαν άρματα Leopard 1A3 με συγκολλημένο πύργο στο πρότυπο Α5 ως Leopard 1A5DK) απαιτήθηκε η αλλαγή των πλευρικών τεμαχίων με νέα, κατάλληλα για χυτούς πύργους, δεδομένου ότι τα C1 διέθεταν τον νεώτερης σχεδίασης συγκολλημένο πύργο που παρείχε προστασία αντίστοιχη του Leopard 1A2, ενώ τα Α5 προήλθαν από αναβάθμιση Leopard 1A1Α1, ο πύργος των οποίων είχε κατώτερη βασική θωράκιση.
Τα καναδικά Leopard C2 MEXAS χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία στο Αφγανιστάν. Πρόσθετη θωράκιση του τύπου δοκιμάσθηκε επίσης για το Leopard 1A6ΒΕ (διατήρησε το πυροβόλο των 105 αλλά είχε νέο ΣΕΠ της SABCA) του Βελγίου πριν αποφασισθεί εκεί η ολοκληρωτική απόσυρση των ερπυστριοφόρων τεθωρακισμένων και η αντικατάστασή τους από τροχοφόρα.
Βέβαια, οι δύο αυτές συλλογές αναπτύχθηκαν πριν αρκετά χρόνια και ως εκ τούτου, χωρίς να αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα ιδίως της MEXAS, η εξέλιξη της τεχνολογίας πλέον δύναται να παράσχει ακόμα καλύτερες λύσεις. Μια εξ αυτών είναι και η συλλογή ASPIS ERA της ελληνικής εταιρίας EODH, που παρουσιάσθηκε στα πλαίσια της έκθεσης DEFEA 21 ως μέρος πρότασης αναβάθμισης των ΑΜΧ-30Β2 της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου.
Η προσαρμογή της συλλογής, σε συνέχεια παλαιότερης πρότασης της EODH για αναβάθμιση της θωράκισης των Leopard 1 του ΕΣ – δεδομένου και του παρόμοιου σχήματος των πύργων των εν λόγω αρμάτων, απόρροια της κοινής τους καταγωγής από το γαλλογερμανικό πρόγραμμα Europanzer της δεκαετίας του 1960 – δεν είναι δύσκολη. Όπως μάλιστα υποδηλώνει και το όνομα της συλλογής, υπάρχει εξ αρχής η πρόβλεψη για περαιτέρω ενίσχυσή της με πλακίδια εκρηκτικής θωράκισης αντίδρασης (ERA). Κατά συνέπεια, με μικρή σχετικά επιβάρυνση του λόγου ισχύος/βάρους του άρματος και συνακόλουθη αύξηση της κατανάλωσης καυσίμου, η επιβιωσιμότητά του μπορεί να αυξηθεί κατακόρυφα.
M48A5 MOLF και M60A3 TTS
Τα αμερικανικής κατασκευής και προελεύσεως άρματα της οικογένειας Patton κάποτε αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του αρματικού δυναμικού του ΕΣ, αλλά πλέον απαντώνται κυρίως σε μονάδες της ΑΣΔΕΝ και στην ΕΛΔΥΚ. Σχεδιαστικά ανάγονται στη δεκαετία του 1950, αλλά έχουν υποστεί αναβαθμίσεις που τους επιτρέπουν να στέκονται αξιοπρεπώς στο σύγχρονο πεδίο μάχης, λαμβανομένου υπόψη και του ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Συγκεκριμένα, μεταξύ των ετών 1992 και 1994, συνολικά 400 Μ48Α5 αναβαθμίσθηκαν με το ΣΕΠ MOLF (Modular Laser Fire Control System) της STN Atlas Electronik, το οποίο έχει και αρκετά στοιχεία κοινά με το EMES 18 των Leopard 1A5, ενώ τα Μ60Α3 TTS ήταν τα πρώτα άρματα παγκοσμίως που στις αρχές της δεκαετίας του 1980 απέκτησαν σύστημα θερμικής απεικόνισης, το AN/VSG-2. Ωστόσο, τα άρματα αυτά πλέον δείχνουν την ηλικία τους, ιδιαίτερα στον τομέα της προστασίας θώρακα, όπου εξακολουθούν να βασίζονται σε συμπαγή χάλυβα.
Πλέον, πέραν των M48A5 MOLF, περίπου 100 Μ60Α3 παραμένουν σε μονάδες της ΑΣΔΕΝ, ενώ ένας αριθμός διατηρείται σε αποθήκευση, έχοντας αποσυρθεί από την ενεργό υπηρεσία. Δεδομένου ότι αφενός δεν υπάρχουν «αρματόδενδρα» (ταιριαστή για την περίπτωση παραλλαγή του κατά κόρον χρησιμοποιούμενου στην καθομιλουμένη όρου «λεφτόδενδρα») και ότι αφετέρου, σε περίπτωση που απαιτηθεί, ένα παλαιό αλλά ακόμα αξιόμαχο άρμα σε εφεδρεία είναι προτιμότερο από το να μην υπάρχουν εφεδρείες, και βέβαια δεν μπορεί κανείς να φαντασθεί ότι οι Μαυροσκούφηδες της ΑΣΔΕΝ θα έλεγαν όχι στην αναβάθμιση των αρμάτων τους, ιδιαίτερα στους κρίσιμους τομείς της προστασίας θώρακα και – κατά περίπτωση – των συστημάτων ελέγχου πυρός.
Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ότι ήδη επιδείχθηκε ενδιαφέρον και για τα άρματα της σειράς Μ, καθώς, στις 18 Μαΐου του τρέχοντος έτους, δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του ΥΕΘΑ ενημέρωση σχετικά με συνάντηση επιτελών του ΓΕΣ με εκπροσώπους της ΕΛΒΟ που πραγματοποιήθηκε την 13/05/2022. Η συνάντηση αυτή πραγματοποιήθηκε, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, «στο πλαίσιο διερεύνησης των δυνατοτήτων εκσυγχρονισμού και αποστρατικοποίησης των αρμάτων μάχης M σειράς». Η ανωτέρω διατύπωση αφήνει πολλά περιθώρια για διάφορες ερμηνείες, από τις πλέον αισιόδοξες ως μάλλον απαισιόδοξες. Παρακάτω θα προβούμε σε κάποιες εικασίες ως προς το τι δύναται γενέσθαι:
Ενδεχόμενο πρώτο (μάλλον απευκταίο): Η ανάπτυξη ενός ελληνικού αντιστοίχου του ταϊβανέζικου Μ48Η Brave Tiger, συνδυασμού δηλαδή σκάφους Μ60 και πύργου Μ48 με πυροβόλο των 105 και σύγχρονο ΣΕΠ. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, ήδη έχει δοκιμασθεί η τοποθέτηση πύργου M48A5 MOLF σε σκάφος Μ60Α3. Πρόκειται για μια ελάχιστου κόστους και μηδενικού τεχνολογικού ρίσκου λύση, η οποία συνδυάζει σύγχρονο ΣΕΠ με νεώτερης κατασκευής και ανώτερης προστασίας σκάφος, τη διευκολύνει δε το γεγονός ότι ο δακτύλιος του πύργου των Μ48 είναι πανομοιότυπος με αυτόν των Μ60. Το κύριο μειονέκτημα του ενδεχομένου αυτού είναι η μείωση του συνολικού διαθέσιμου αριθμού αρμάτων, απομακρύνεται δε περισσότερο δεδομένης και της επιθυμίας της ΕΛΒΟ για εμπλοκή της στο δυνητικό ακόμη πρόγραμμα αυτό.
Ενδεχόμενο δεύτερο (καλύτερο και ίσως το πιθανότερο): Εδώ παίζει ρόλο και το τρέχον ιδιοκτησιακό καθεστώς της ΕΛΒΟ, η οποία πιθανότατα προτείνει την υιοθέτηση ισραηλινής προέλευσης λύσεων όσον αφορά την αναβάθμιση των αρμάτων. Η χαμηλότερου κόστους επιλογή θα ήταν η προμήθεια συλλογών πρόσθετης θωράκισης από άρματα Magach 6/7 – κατά προτίμηση παθητική σειράς Magach 7 και συγκεκριμένα Magach 7C – που βρίσκονται σε αποθήκευση στο Ισραήλ (το οποίο σημειωτέον από το 2006 αξιοποιεί επιχειρησιακά αποκλειστικά άρματα μάχης Merkava Mk 3/4). Το αν η συλλογή παθητικής θωράκισης των Magach 6/7 δύναται να τοποθετηθεί και στα M48A5 MOLF αποτελεί ζήτημα τεχνικής διερεύνησης, ωστόσο για τα άρματα αυτά θα μπορούσε να γίνει προμήθεια συλλογών ERA Blazer, φέρνοντάς τα στο επίπεδο Magach 5. Φυσικά, υπάρχει και η επιλογή, με μεγαλύτερο όμως κόστος, προμήθειας συλλογών παθητικής θωράκισης του τύπου που φέρει το Sabra Μk ΙΙΙ.
Όσον αφορά το σύστημα ελέγχου πυρός, η Elbit προτείνει το ήδη πωληθέν στην Ταϊλάνδη σύστημα TIFCS (Thermal Image Fire Control System/ΣΕΠ με θερμική απεικόνιση) σε συνδυασμό με το EGTDS (Electric Gun and Turret Drive System/Ηλεκτρικό σύστημα κίνησης πυροβόλου και πύργου), προσδίδοντας στο M60A3 βελτιωμένες ικανότητες αποκάλυψης και εμπλοκής στόχων, ιδίως εν κινήσει, και μεγαλύτερη ασφάλεια για το πλήρωμα με την κατάργηση του υδραυλικού συστήματος περιστροφής του πύργου και του εύφλεκτου υγρού που αυτό χρησιμοποιεί. Η αντικατάσταση ή όχι του ΣΕΠ των M48A5 MOLF θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο είναι δυνατή η συνεχιζόμενη υποστήριξή του, πάντως θα ήταν σίγουρα επιθυμητή η τοποθέτηση του EGTDS και στα παλαιότερα αυτά άρματα.
Οπωσδήποτε, η τυχόν υιοθέτηση πρόσθετης θωράκισης για τα άρματα της σειράς Μ θα συνεπάγεται αύξηση του βάρους και συνακόλουθη επιδείνωση του ήδη μη εντυπωσιακού λόγου ισχύος/βάρους. Μια λύση θα ήταν η αναβάθμιση με κατάλληλες συλλογές των κινητήρων AVDS-1790 σειράς 2 στο επίπεδο σειράς 5 έως 9, απόδοσης 908 έως 1200 ίππων, αν είναι εφικτή, άλλως θα μπορούσε να εξετασθεί το ενδεχόμενο προμήθειας νέων ισχυρότερων κινητήρων της αυτής οικογένειας.
Τα περί «αποστρατικοποίησης» που αναφέρονται στην ανακοίνωση του ΥΕΘΑ, ας ελπίσουμε ότι αφορούν αποκλειστικά παλαιότερα άρματα έως και Μ48Α5 (όχι MOLF) και Μ60Α1, αρκετές εκατοντάδες από τα οποία βρίσκονται αποθηκευμένα σε εγκαταστάσεις του ΕΣ, από τα οποία μπορεί να προέλθει και αρκετά μεγάλο απόθεμα ανταλλακτικών για την υποστήριξη των εν υπηρεσία αρμάτων σειράς Μ.
Leopard 1A6 HEL ή/και Μ60Α4 HEL: Ναι ή όχι; Ιδού η απορία.
Μόλις ανακοινώθηκε η απόφαση για εφαρμογή προγράμματος πλήρους εκσυγχρονισμού για τα 183 υφιστάμενα άρματα Leopard 2Α4 που θα τα φέρει στο επίπεδο 2Α7, ξεκίνησαν και συζητήσεις στο διαδίκτυο σχετικά με το σκόπιμο και επιθυμητό αναβάθμισης αντίστοιχου αριθμού Leopard 1A5 σε Leopard 1A6 (ανεπίσημη ονομασία που χρησιμοποιείται εδώ χάριν ευκολίας) κατά τα πρότυπα αντίστοιχης γερμανικής προσπάθειας περί τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η οποία όμως δεν υιοθετήθηκε τελικά από το γερμανικό στρατό. Εν τω μεταξύ όμως είχαν προλάβει να δοκιμασθούν και πρωτότυπα με την τυποποίηση VT2 και VT5, το πρώτο εκ των οποίων διέθετε, πλέον του πυροβόλου των 120, πρόσθετη θωράκιση στο σκάφος και στον πύργο και επιπλέον συλλογή καταστολής του υπερύθρου ίχνους στις εξαγωγές καυσαερίων του κινητήρα, ενώ το δεύτερο πρόσθια και πλευρική μόνον πρόσθετη θωράκιση στον πύργο, αλλά και περισκόπιο PERI για τον αρχηγό.
Πριν διατυπωθεί οποιαδήποτε άποψη περί του θέματος, πρέπει να δοθεί απάντηση σε ένα ερώτημα που έως τώρα κανείς δεν έθεσε: το αν δηλαδή θα υπάρξει τελικά απόθεμα πυροβόλων L44 μετά την αναβάθμιση των Leopard 2Α4. Η απάντηση αυτή είναι απλή και εξαρτάται κυρίως από το ύψος της επένδυσης που θα γίνει για τα Leopard 2Α7 που θα προκύψουν. Αν δηλαδή προβλέπονται κονδύλια για την αντικατάσταση του πυροβόλου Rh120 L44 από το νέας σχεδίασης (2017) Rh120 L55Α1, το οποίο είναι κατασκευασμένο από ενισχυμένα κράματα μετάλλων ώστε να αντέχει υψηλότερες πιέσεις και ως εκ τούτου να δύναται να βάλλει τα βλήματα DM72A1, τότε ναι, τα L44 θα καταστούν διαθέσιμα προς τοποθέτηση σε άλλα άρματα – και επιπλέον θα προκύψει μια ελαφρώς παράδοξη κατάσταση με τα εξ αναβαθμίσεως άρματα Leopard 2Α7 να έχουν ικανότερο πυροβόλο από τα νέας κατασκευής Leopard 2HEL. Αν όμως επιλεγεί η οικονομικότερη λύση της διατήρησης των υφιστάμενων κλείστρων και της αντικατάστασης μόνον των καννών των πυροβόλων με τις μεγαλύτερου μήκους L55, τότε απλά θα περισσέψουν μόνο κάννες και κάθε συζήτηση για αναβάθμιση παλαιότερων αρμάτων παρέλκει.
Ακόμη, ας τονισθεί ότι οι επιτυχείς αναβαθμίσεις οπλισμού σε άρματα μάχης βασικά προϋποθέτουν είτε τα πυρομαχικά του νέου πυροβόλου να είναι παραπλήσιων διαστάσεων με του παλαιού (π.χ. Τ-54/55 σε Ti-67 Tiran με αντικατάσταση του D-10T με Μ68 και αλλαγή του πυροβόλου των 20 λιβρών στα άρματα Centurion με το L7), είτε να έχουν επαρκείς εσωτερικούς χώρους (π.χ. Μ60Α3), είτε να έχουν εξαρχής σχεδιασθεί ώστε να είναι δυνατή η εκ των υστέρων τοποθέτηση ισχυρότερου πυροβόλου (π.χ. Μ1 Abrams), άλλως απαιτούνται εκτεταμένες σχεδιαστικές επεμβάσεις προκειμένου και να τοποθετηθεί ισχυρότερο πυροβόλο και να διατηρηθεί η δυνατότητα μεταφοράς ικανοποιητικού φόρτου πυρομαχικών (βλ. Τ-62 που, προερχόμενο από την οικογένεια Τ-54/55, χρειάσθηκε επιμήκυνση του σκάφους και νέο πύργο με μεγαλύτερης διαμέτρου δακτύλιο).
- Leopard 1A6 HEL
Αν, με βάση όσα έχουν ήδη αναφερθεί, υποτεθεί ότι ο ΕΣ επιθυμεί την τοποθέτηση πλεονασματικών πυροβόλων Rh120 L44 σε Leopard 1A5, ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι καταρχήν πραγματοποιήσιμο.
Όχι μόνον υπάρχει η σχετική εμπειρία από την προπεριγραφείσα γερμανική προσπάθεια, αλλά και τα ίδια τα Leopard 1A5 έχουν ήδη μέρος της απαιτούμενης προς τούτο υποδομής, δεδομένου ότι κατά την αρχική τους αναβάθμιση (από 1Α1Α1 σε 1Α5) υπέστησαν τις απαραίτητες τροποποιήσεις στον πύργο, με ενίσχυση των υποδοχών του λίκνου του πυροβόλου, ώστε να είναι δυνατή η σε δεύτερη φάση τοποθέτηση πυροβόλου των 120 (Michael Jerchel, Leopard 1 Main Battle Tank 1965-1995, Osprey Publishing, σελ. 16). Επιπλέον, θα απαιτηθεί και σειρά άλλων τροποποιήσεων, η απλούστερη των οποίων αφορά τις θέσεις αποθήκευσης πυρομαχικών, οι οποίες θα πρέπει να αναδιαμορφωθούν ώστε να δέχονται τα μεγαλύτερων διαστάσεων και όγκου βλήματα των 120. Επίσης απλή υπόθεση είναι και ο επαναπρογραμματισμός του υπολογιστή του ΣΕΠ με τα βλητικά δεδομένα του νέου κύριου οπλισμού, δεδομένων και των κοινών χαρακτηριστικών με το ΣΕΠ του Leopard 2Α4. Η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι το νέο λίκνο και σύστημα οπισθοδρόμησης, αμφότερα απαραίτητα για την υποδοχή του πυροβόλου L44, αν δεν αντικατασταθούν και τα κρίσιμα αυτά απάρτια κατά την αναβάθμιση των Leopard 2Α4 σε Leopard 2Α7. Βέβαια, μια λύση θα ήταν και η απευθείας αντιγραφή τους, ιδιαίτερα αν δεν καλύπτονται πλέον από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Εννοείται ότι και το ασπίδιο του πυροβόλου θα πρέπει να τροποποιηθεί κατάλληλα ώστε να δέχεται τον νέο, μεγαλύτερης διαμέτρου σωλήνα ή να αντικατασταθεί.
Κατά τα λοιπά, το Leopard 1 είναι αρκετά ευρύχωρο ώστε να δύναται να μεταφέρει επαρκή ποσότητα πυρομαχικών των 120. Οι περισσότερες πηγές αναφέρουν 42 βλήματα, λογική ποσότητα δεδομένου και του φόρτου 55 βλημάτων των 105 ενός τυπικού Leopard 1Α5.
Όσον αφορά την επιχειρησιακή αξιοποίηση των Leopard 1A6 HEL, αυτά θα μπορούσαν να εξοπλίσουν ομοιογενείς επιλαρχίες ή να συνεπιχειρούν στις ίδιες μονάδες με Leopard 1Α5, ενισχύοντας την ισχύ πυρός τους σε αναλογία ενός ουλαμού ανά ίλη, ή μιας ίλης ανά επιλαρχία*. Στην τελευταία περίπτωση, τα πλεονεκτήματα μάλλον υπερισχύουν του μειονεκτήματος της επιβάρυνσης του συστήματος διοικητικής μέριμνας λόγω της συνύπαρξης δυο τύπων κύριων πυροβόλων διαφορετικών διαμετρημάτων στα άρματα της ίδιας μονάδας
- Μ60Α4 HEL
Σε θεωρητικό επίπεδο, αξίζει να εξετασθεί και το ενδεχόμενο αναβάθμισης αριθμού αρμάτων Μ60Α3 TTS με πυροβόλο Rh120 L44. Σημειωτέον ότι στη διεθνή αγορά υπάρχουν διαθέσιμα διάφορα προγράμματα για αναβάθμιση αρμάτων Μ60 με πυροβόλο των 120, όπως το ισραηλινό Sabra Mk 2/3, το αμερικανικό Μ60 SLEP της Raytheon, το Phoenix του ιορδανικού KADDB και το εκσυγχρονισμένο Μ60 της ιταλικής Leonardo – όλα δε προβλέπουν και κάποια μορφή πρόσθετης θωράκισης, καθώς και αναβάθμιση ή αντικατάσταση του συγκροτήματος ισχύος. Επιπλέον, το Μ60Α3 έχει αρκετό χώρο για επαρκή φόρτο βλημάτων των 120.
Στην πράξη, η επιχειρησιακή αξιοποίηση των αρμάτων της σειράς Μ κυρίως από την ΑΣΔΕΝ δεν απαιτεί την ύπαρξη ισχυρότερου πυροβόλου, σε αντίθεση με τις δυνάμεις που θα κληθούν να επιχειρήσουν στην περιοχή του Έβρου και, φυσικά, όλα τα άρματα με πυροβόλα των 120 είναι απαραίτητα για τις μονάδες της πρώτης γραμμής, και για λόγους τυποποίησης αυτά αναγκαστικά θα είναι Leopard. Από τεχνικής άποψης πάντως, μια τέτοια αναβάθμιση είναι εφικτή.
Συμπεράσματα
Ο ΕΣ έχει ήδη κάνει τη σωστή επιλογή με την απόφαση να διατηρεί έναν μεγάλο αριθμητικά στόλο αρμάτων. Η διατήρηση εφεδρειών είναι επίσης κρίσιμης σημασίας, όπως διδάσκουν και οι πιο πρόσφατες πολεμικές επιχειρήσεις διεθνώς, ενώ παίζει ρόλο και η γεωγραφία του ελλαδικού χώρου με τις ιδιαιτερότητές της. Η δε πρόθεση αναβάθμισης παλαιότερων αρμάτων ώστε να διατηρήσουν και να επαυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους μόνον θετικά μπορεί να κριθεί, ενώ παράλληλα, αν κινηθούν άμεσα οι σχετικές διαδικασίες, θα αποδώσει καρπούς σε μικρό χρονικό διάστημα και με οικονομικά ανεκτό κόστος.
Ανεξάρτητα από το τι θα αποφασισθεί τελικά πάντως, θα ήταν καλό και τα παλαιότερης γενιάς άρματα, δηλαδή τα Leopard 1A5, τα Μ48Α5 MOLF και τα M60A3 TTS, να αποκτήσουν ένα στοιχειώδες έστω σύστημα αυτοπροστασίας, που να περιλαμβάνει τουλάχιστον δέκτες προειδοποίησης λέιζερ, ώστε να είναι δυνατή η έγκαιρη ενεργοποίηση των εκτοξευτών καπνογόνων βομβίδων, η εκτέλεση ελιγμών αποφυγής πλήγματος ή/και η προσβολή του εχθρού, αν ανιχνευθεί απειλή.
Τοιουτοτρόπως, σε συνδυασμό και με άλλα δρομολογηθέντα ή μέλλοντα να δρομολογηθούν προγράμματα, όπως, λόγου χάρη, την απόκτηση ΤΟΜΑ, τόσο η προβαλλόμενη αποτρεπτική ισχύς όσο και η δυνατότητα πρόκλησης συντριπτικών πληγμάτων στον εχθρό – και με τις μικρότερες δυνατές φίλιες απώλειες – σε περίπτωση που απαιτηθεί αυξάνονται κατακόρυφα.
*Συνδυασμός παραπλήσιος με αντίστοιχους του βρετανικού και αμερικανικού στρατού την περίοδο 1944-1945, ήτοι άρματα Sherman Firefly και Challenger με απλά Sherman και Cromwell αντίστοιχα ή Μ4 (76mm) με Μ4 (75mm).
