Εισαγωγή
Αποτελεί κοινό τόπο δυστυχώς πως στις μέρες μας το ελληνικό αμυντικό σύστημα πάσχει σοβαρά. Η χρόνια εγκατάλειψη του και η προκλητική επίδειξη αδιαφορίας εκ μέρους πολιτικού συστήματος και κοινωνίας έχει οδηγήσει την αμυντική ισχύ της χώρας σε οριακό σημείο. Μια από τις κύριες συνιστώσες του αμυντικού προβλήματος αποτελεί και η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού των Ενόπλων Δυνάμεων. Η τελευταία πάσχει σοβαρά απόρροια της συσσώρευσης χρόνιων παθογενειών που χαρακτηρίζουν το οικοδόμημα των ενόπλων δυνάμεων αλλά και την ελληνική κοινωνία στο σύνολο της.
Ένα από τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ένοπλες δυνάμεις έχει να κάνει με το οξύ πρόβλημα των λειψανδρίας, της εύρεσης δηλαδή του απαιτούμενου έμψυχου δυναμικού για την λειτουργία τους, αποτέλεσμα τόσο της μειωμένης απόδοσης των κλάσεων λόγω του δημογραφικού προβλήματος, όσο και της μείωσης της στρατιωτικής θητείας σε κάτω του αποδεκτού ορίου επίπεδα. Όσον αφορά τον πρώτο παράγοντα, αυτό της μειωμένης απόδοσης των κλάσεων, μια πρόχειρη ματιά είναι αρκούντως κατατοπιστική. Όπως φαίνεται και στον πίνακα
Γέννηση | Κλάση | Αριθμός |
1978 | 1999 | 89208 |
1979 | 2000 | 87463 |
1980 | 2001 | 86385 |
1981 | 2002 | 82209 |
1982 | 2003 | 78641 |
1983 | 2004 | 74127 |
1984 | 2005 | 70640 |
1985 | 2006 | 65366 |
1986 | 2007 | 63087 |
1987 | 2008 | 60026 |
1988 | 2009 | 59769 |
1989 | 2010 | 57578 |
1990 | 2011 | 56702 |
1991 | 2012 | 57490 |
1992 | 2013 | 57759 |
1993 | 2014 | 52546 |
1994 | 2015 | 53788 |
1995 | 2016 | 52409 |
1996 | 2017 | 51079 |
1997 | 2018 | 50833 |
1998 | 2019 | 53626 |
1999 | 2020 | 54406 |
2000 | 2021 | 50719 |
η ονομαστική απόδοση της κλάσης του 1999 ήταν 89.208 άτομα ενώ το έτος 2014 άγγιξε μόλις τα 52.546 άτομα! Ο αριθμός αυτός μειώνεται περαιτέρω εξαιτίας αναβολών λόγω σπουδών, ασθενειών, ατυχημάτων κτλ. Είναι προφανής η επίδραση αυτού του παράγοντα στην επάνδρωση και κατ’ επέκταση στην εύρυθμη λειτουργία των μονάδων.
Όσον αφορά τώρα στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας τα πράγματα είναι εξ’ ίσου σοβαρά. Η μειωμένη διάρκεια της θητείας ( 9 έναντι 18 μήνες ) σε σχέση με το όχι και πολύ μακρινό παρελθόν αποτελεί ουσιαστικά τροχοπέδη για την ικανοποιητική επάνδρωση των μονάδων και την παροχή ουσιαστικής εκπαίδευσης στους στρατευσίμους. Επί τη ευκαιρία δηλώνουμε αντίθετοι στην άποψη που διατυπώνεται συχνά ότι η μείωση της στρατιωτικής θητείας έλαβε χώρα για ψηφοθηρικούς λόγους καθώς δεν διαπιστώνεται η αλλαγή της στάσης όσον αφορά την πρόθεση ψήφου εξαιτίας αυτού του παράγοντα. Η κίνηση για την μείωση της στρατιωτικής θητείας έγινε μάλλον για λόγους προσαρμογής σε νεοταξικά κελεύσματα καθώς διακηρυγμένο στόχο της Νέας Τάξης αποτελεί η κατάργηση του εθνικού/λαϊκού χαρακτήρα των στρατών και η δημιουργία υπερεθνικών μισθοφορικών στρατιωτικών μορφωμάτων.
Η μείωση του στρατεύσιμου προσωπικού των Ε.Δ έγινε προσπάθεια να καλυφθεί με την πρόσληψη μεγάλου αριθμού Επαγγελματιών Οπλιτών οι οποίοι υποτίθεται θα κάλυπταν τα κενά στην στελέχωση των ενόπλων δυνάμεων. Και αυτό όμως το βήμα έμεινε ημιτελές. Αντί του προγραμματιζόμενου αριθμού των περίπου 44.000 που θα στελέχωναν τις τάξεις του Ε.Σ σήμερα στις τάξεις του τελευταίου υπηρετούν περί τις 18.000, ενώ η οικονομική κρίση απλώς αποκλείει την πρόσληψη μεγαλύτερου αριθμού.
Πέραν αυτού δεν μπορεί να μην επισημανθεί η συνολικότερη αποτυχία των θεσμού των ΕΠ.ΟΠ καθώς αντί των ατόμων υψηλού επιπέδου που απαιτούνται για την κάλυψη κρίσιμων ειδικοτήτων υψηλής εξειδίκευσης, συχνά προσελήφθησαν άτομα χαμηλού έως χαμηλότατου επιπέδου ανίκανων να προσφέρουν τα προσδοκώμενα από την υπηρεσία.
Πρέπει εξάλλου να λεχθεί ότι το κόστος του επαγγελματικού στρατού είναι ιδιαίτερα υψηλό. Έχει εκτιμηθεί ότι τρεις ΕΠΟΠ κοστίζουν στην υπηρεσία όσο ένα τάγμα πεζικού! Συνεπώς η λύση δεν μπορεί να προέλθει από την αύξηση του επαγγελματικού προσωπικού των Ε.Δ και πρέπει να αναζητηθούν άλλοι τρόποι για την εξασφάλιση της επάρκειας του στρατιωτικού μηχανισμού σε έμψυχο δυναμικό. Η λύση δεν μπορεί να είναι άλλη από την πλήρη αναμόρφωση του θεσμού της θητείας αλλά και του συστήματος διαχείρισης της εφεδρείας.
Θητεία
Όσον αφορά τη θητεία πρέπει κατ’ αρχήν να επανέλθει σε αποδεκτά επίπεδα, τέτοια που να εξασφαλίζουν τόσο την ικανοποιητική επάνδρωση των μονάδων όσο και την πλήρη εκπαίδευση του στρατεύσιμου προσωπικού. Υπόψη εδώ πως η επάνδρωση των μονάδων έχει άμεση σχέση με την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης καθώς μονάδες υποεπανδρωμένες δεν μπορούν να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους επί ρεαλιστικής βάσης και με σωστό τρόπο. Ως αποδεκτό επίπεδο ορίζεται η εκτέλεση στρατιωτικής υπηρεσίας τουλάχιστον 18 μηνών, κατανεμημένους ως εξής:
-10 εβδομάδες στο Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων για διεξαγωγή Αρχικής και Βασικής Εκπαίδευσης
-6 εβδομάδες και Τ/ΠΕΝ για διεξαγωγή Προκεχωρημένης Εκπαίδευσης
-12 μήνες σε μονάδα πρώτης γραμμής ( Θράκη, νησιά Αιγαίου, Κύπρος, μονάδες ειδικών δυνάμεων και στρατηγικής εφεδρείας )
-2 μήνες σε μονάδα δεύτερης γραμμής ( ώστε να αποκτήσουν και αυτές ένα αποδεκτό επίπεδο επάνδρωσης και επιχειρησιακής ετοιμότητας )
Σημειωτέων πως είμαστε θετικοί στην παροχή υλικών, θεσμικών και άλλων κινήτρων προς εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας. Θεωρούμε πως η εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων είναι μεν αυτονόητη συνταγματική και ηθική υποχρέωση των Ελλήνων πολιτών από την άλλη πάλι η Πολιτεία οφείλει να μεριμνά για την σωστή ανταπόδοση των όποιων υπηρεσιών προς αυτήν. Η πενιχρή μηνιαία αποζημίωση που λαμβάνει ο Έλληνας στρατιώτης γνώμη μας είναι πως πρέπει να αυξηθεί σε επίπεδο τουλάχιστον 200 ευρώ το μήνα, επαυξημένο κατά τόπο υπηρεσίας, βαθμό και ειδικότητα και η υπηρεσία να παρέχει δωρεάν τα προβλεπόμενα υλικά, ενδυμασία, τροφή, στέγαση, περίθαλψη και μετακινήσεις. Στις μονάδες των Ειδικών Δυνάμεων οι αποδοχές πρέπει να είναι διπλές.
Πρέπει επίσης να επανέλθει η στολή εξόδου ως υποχρεωτική ενδυμασία για τους στρατιώτες εκτός υπηρεσίας για λόγους ηθικού, δικού τους και του λαού.
Ο χρόνος της στρατιωτικής υπηρεσίας πρέπει να προσλαμβάνεται ως συντάξιμος ενώ πρέπει να καθιερωθεί συλλογική ασφάλιση υγείας για τους στρατεύσιμους.
Μια καλή ιδέα θα ήταν η καθιέρωση του θεσμού του Εθελοντή Έφεδρου Οπλίτη. Αυτοί θα υπηρετούν 36 μήνες με υπό καθεστώς συγκεκριμένων υλικών, θεσμικών και ηθικών κινήτρων όπως:
-Μηνιαία αποζημίωση 500 ευρώ (διπλά για υπηρεσία στις Ειδικές Δυνάμεις)
-Μοριοδότηση για προσλήψεις σε ΕΔ, ΣΑ και Δημόσιο
-Δια βίου φοροαπαλλαγή 15% εκ της φορολογίας τους ως πολίτες
-Δυνατότητα σύναψης δανείων με ευνοϊκούς όρους.
Όλα τα παραπάνω μέτρα εκτιμάται πως θα επιλύσουν το χρόνιο πρόβλημα της οξείας λειψανδρίας στις τάξεις των ΕΕΔ, ενώ θα συμβάλλουν γενικότερα στην ανάταση του φρονήματος λαού και στρατού.
Άποψη μας είναι πως πρέπει να λάβει χώρα ριζική αναμόρφωση του συστήματος χειρισμού των αρνητών στράτευσης ενώ απηνής πρέπει να είναι η δίωξη της φυγοστρατίας. Όσων αφορά τους πρώτους απαιτείται αλλαγή του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου που τους επιτρέπει την διεξαγωγή “χαλαρής” πολιτικής εναλλακτικής θητείας και επαναφορά της υποχρεωτικής θητείας για όλους του Έλληνες πολίτες. Όσοι αρνηθούν την εκτέλεση των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων να διώκονται ποινικά στην λογική του “όλοι οι πολίτες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις απέναντι στην Πολιτεία. Άρνηση εκτέλεσης των υποχρεώσεων συνεπάγεται και περιορισμό των δικαιωμάτων με ό, τι μπορεί αυτό να σημαίνει”. Πιο συγκεκριμένα οι αρνηθέντες την εκτέλεση των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων θα πρέπει να υφίστανται φυλάκιση, στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων, αποκλεισμό τους από προσλήψεις στο Δημόσιο, αυξημένη φορολόγηση εφ’ όρου ζωής ενώ θα πρέπει σε κάθε επαγγελματική τους πρόσληψη να επισημάνεται ότι αρνήθηκαν να υπηρετήσουν.
Επιβάλλεται εξάλλου η επαναφορά της υγιούς πειθαρχίας στο στράτευμα και κλείσιμο των αυτιών σε πιθανές καταγγελίες για αποδημοκρατισμό και καλλιέργεια μιλιταριστικών προτύπων συμπεριφοράς. Γνώμη μας είναι πως τόσο η πειθαρχία όσο και το ηθικό μιας στρατιωτικής μονάδας εμπεδώνονται δια της εκπαιδεύσεως. Η σκληρή πολλές φορές άσκηση ( πορείες με πλήρη φόρτο, ασκήσεις σωματικής βελτίωσης και εκπαίδευση ) δεν συνιστά καψώνι ούτε μείωση της προσωπικότητας του στρατιώτη αλλά είναι ουσιώδες στοιχείο για την προαγωγή του αξιόμαχου του στρατεύματος. Εννοείται πως σε περιπτώσεις που όντως προσβάλλεται η προσωπικότητα και η αξιοπρέπεια των στρατιωτών το γεγονός πρέπει να καυτηριάζεται και να τιμωρείται αλλά γενικώς οι γενικεύσεις και οι διαστρεβλώσεις δεν βοηθούν. Δημοσιεύματα που θίγουν το κύρος των Ε.Δ πρέπει να διώκονται ποινικά όπως ορίζει ο νόμος ενώ πρέπει να απαγορευτεί η επέμβαση πολιτικών, κομματικών κ.α οργανώσεων στο στράτευμα που το μόνο που κάνουν είναι η άσκηση πολεμικής εναντίον του.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην ηθική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας και στην προετοιμασία της για την εκπλήρωση της ύψιστης ηθικής υποχρέωσης απέναντι στην πατρίδα. Μια καλή ιδέα θα ήταν η πραγματοποίηση επισκέψεων σε σχολεία από περιοδεύουσες ομάδες των Ε.Δ και οι επισκέψεις σχολείων σε στρατόπεδα και σε ασκήσεις με στόχο την σύσφιξη των σχέσεων της νεολαίας με τον στρατό, την ανύψωση του εθνικού φρονήματος και την καλλιέργεια της εθνικής υπερηφάνειας και της τιμής του στρατιώτη της Ελλάδος! Μια ακόμη πιο προωθημένη ιδέα είναι η συμμετοχή μαθητών επί εθελοντικής βάσης σε ασκήσεις του στρατού ως βοηθητικού προσωπικού και η ενθάρρυνση της συμμετοχής του σε λέσχες εφέδρων, παρελάσεις και στρατιωτικούς αγώνες. Πολεμικές τηλεοπτικές σειρές και ανάπτυξη του μαθήματος της Ιστορίας με έμφαση στους πολεμικούς αγώνες του Έθνους δεν πρέπει να θεωρούνται πισωγύρισμα σε σχέση με το κυρίαρχο πνεύμα της εποχής αλλά απαραίτητες συνιστώσες της ανάπτυξης ενός υγιούς πνεύματος πατριωτισμού και αυτοθυσίας υπέρ της Πατρίδος.
Πρέπει να γίνει κοινή πεποίθηση όλων ότι η εξασφάλιση της άμυνας και ασφάλειας της χώρας αποτελεί ευθύνη ΌΛΟΥ του λαού και δεν μπορεί να εκχωρηθεί σε επαγγελματίες καθώς στην περίπτωση μας ο εχθρός δεν βρίσκεται σε κάποια μακρινή περιοχή του πλανήτη αλλά είναι δίπλα μας και απειλεί την εδαφική μας ακεραιότητα. Ενδεχόμενη πολεμική εμπλοκή της Ελλάδας θα είναι αγώνας «υπέρ βωμών και εστιών», όχι κάποια πολεμική περιπέτεια προς εξυπηρέτηση ακαθόριστων συμφερόντων. Επιβάλλεται λοιπόν η συμμετοχή του λαού στον στρατιωτικό μηχανισμό της χώρας για λόγους τόσο πρακτικούς όσο και ηθικούς.
ΔΕΑ
Ένας άλλος τομέας που είναι παραμελημένος και οφείλεται να εξασφαλιστεί είναι η επαρκής ποσοτικά και ποιοτικά στελέχωση του στρατεύματος με χαμηλόβαθμα στελέχη, εκτός όσων παρέχει η ΣΣΕ, ώστε να καλυφθούν οι θέσεις των “μικρών ηγητόρων”. Σήμερα η ανάγκη αυτή καλύπτεται από Δόκιμους Έφεδρους Αξιωματικούς των οποίων το επίπεδο, εκτός τιμητικών εξαιρέσεων, απέχει δυστυχώς παρασάγγας από το επιθυμητό. Γνώμη μας είναι πως ο θεσμός των ΔΕΑ θα πρέπει να συμπληρωθεί/αντικατασταθεί σταδιακά από έναν νέο θεσμό, αυτού του Μόνιμου Εξ Εφέδρων Αξιωματικού.
Η ιδέα είναι να προσλαμβάνονται ως αξιωματικοί άτομα με πτυχίο ΑΕΙ, με ετήσια φοίτηση σε κάποιο είδος στρατιωτικής ακαδημίας και στόχο την παροχή της απαιτούμενης αριθμητικής μάζας στις κατώτερες βαθμίδες του στρατεύματος. Οι αξιωματικοί αυτοί θα έχουν βραδύτερη βαθμολογική εξέλιξη από τους αντίστοιχους της ΣΣΕ αλλά μισθολογικά τις ίδιες απολαβές με αυτούς ως κύριο κίνητρο, ενώ θα υπηρετούν για διάστημα όχι μεγαλύτερο των 10-15 ετών από την ηλικία των 24-25 έως αυτή των 35-40 ετών. Οι πιθανοί υποψήφιοι θα επιλέγονται με βάση τις θεωρητικές τους επιδόσεις τους και διάφορα αθλητικά και ψυχολογικά τεστ ήδη από το στάδιο της φοίτησης τους στις σχολές τους και θα τους δίνεται ως κίνητρο κάποια επιχορήγηση για τις σπουδές τους και δυνατότητα μελλοντικής καριέρας μετά το πέρας του συμβολαίου τους στα Σώματα Ασφαλείας. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης τους στις σχολές θα εκπαιδεύονται τους θερινούς μήνες για έναν μήνα στην ΣΕΑΠ και ένα Σαββατοκύριακο κάθε μήνα όπου θα αξιολογούνται όσον αφορά τις γνώσεις τους και την φυσική τους κατάσταση. Αυτό το στάδιο προπαρασκευής είναι απαραίτητο ώστε να επιτευχθεί η στρατιωτικοποίηση τους και παράλληλα να είναι έτοιμοι να διέλθουν το στάδιο της κυρίως εκπαίδευσης.
Ανάλογη πρόβλεψη πρέπει να υπάρξει και για τις τάξεις των υπαξιωματικών, με πρόσληψη αποφοίτων ΤΕΙ και εξαμηνιαία εκπαίδευση σε τους σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών άλλη της ΣΜΥ.
Παρενθετικά να αναφέρουμε πως επιβάλλεται η αναμόρφωση της εκπαίδευσης και στους μόνιμους εξ’ Ευελπίδων αξιωματικούς του στρατεύματος με περιορισμό της φοίτησης τους στα τρία χρόνια με παράλληλη στροφή στην στρατιωτική εκπαίδευση. Κεντρική ιδέα πρέπει να είναι πως ο αξιωματικός οφείλει πρώτα να είναι μαχητής και στρατηγικός νους και ύστερα επιστήμονας. Οι επιπλέον γνώσεις που χρειάζονται στους νέους αξιωματικούς μπορούν να παρέχονται μέσω της φοίτησης τους στις αντίστοιχες πολιτικές σχολές μετά την αποφοίτηση τους από την ΣΣΕ ή ιδανικά σε κάποιο Πανεπιστήμιο Ενόπλων Δυνάμεων.
Εφεδρεία
Οι σημαντικότερες τομές που προτείνουμε ωστόσο έχουν να κάνουν με την τόσο παραμελημένη εφεδρεία. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και ειδικά ο Ε.Σ είναι αναγκασμένες να βασιστούν στην εφεδρεία καθώς μόνο έτσι εξασφαλίζεται η αριθμητική εκείνη μάζα που είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των απειλών. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η ελληνική εφεδρεία αντικατοπτρίζεται η συνολική παθογένεια που χαρακτηρίζει τον ελληνικό αμυντικό μηχανισμό στο σύνολο του, καθώς η πρώτη βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους απαξίωσης. Πολλά είναι τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε η εφεδρεία να αποτελέσει πραγματική και όχι εικονική συνιστώσα της ένοπλης μας ισχύος.
Καταρχήν απαιτείται η συστηματική επανεκπαίδευση των εφέδρων έως του 45ου έτους της ηλικίας τους για διάστημα όχι μικρότερο των 7-14 ημερών ετησίως, αναλόγως βαθμού και ειδικότητας. Κεντρικό σύνθημα είναι πως η στρατιωτική υπηρεσία δεν διαρκεί μόνο κατά την διάρκεια της στρατιωτικής θητείας αλλά επεκτείνεται καθ’ όλη την ωφέλιμη ζωή του στρατιώτη-πολίτη. Οι έφεδροι θα πρέπει να καλούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και να εκπαιδεύονται στις μονάδες που θα κληθούν να επανδρώσουν στον πόλεμο. Η επανεκπαίδευση οφείλει να είναι ρεαλιστική και αληθοφανής ώστε να πείθει για την αξία της και την σημασία της ενώ θα πρέπει να υπάρχουν πειθαρχικές κυρώσεις σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης. Ο επίστρατος πρέπει να πειστεί ότι για το διάστημα της επανεκπαίδευσης θα είναι και πάλι στρατιώτης.
Από ‘κει και πέρα απαιτείται ενίσχυση του ρόλου της Εθνοφυλακής μέσω της παροχής βαρύτερου οπλισμού και της εντατικότερης εκπαίδευσης. Στις τάξεις των εθνοφυλάκων υπάρχουν άτομα γνώστες της χρήσης βαρύτερου οπλισμού από την περίοδο της στρατιωτικής τους θητείας, έτσι υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό για τον χειρισμό π.χ ATGM,MANPADS, Α/Α πυροβόλων ακόμα και αρμάτων μάχης και συστημάτων πυροβολικού. Πρέπει να προβλέπονται ποινές για όσους δεν εμφανίζονται στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες των κατά τόπους μονάδων ενώ η το προσωπικό οφείλει να αξιολογείται επί μονίμου βάσεως από την υπηρεσία ώστε να αποκλείονται οι ανίκανοι να πολεμήσουν ( αγύμναστοι, υπέρβαροι, ψυχολογικά ασθενείς, εμφανίζοντες διάφορα προβλήματα υγείας, χρήστες ναρκωτικών ουσιών ).
Επιβάλλεται επίσης η ενεργοποίηση του θεσμούς της Παλλαϊκής Άμυνας μέσω της δημιουργίας Πολιτοφυλακής υπό μιας νέας μορφής προσέγγιση. Πιο συγκεκριμένα προτείνεται η χορήγηση αδειών οπλοφορίας για πολεμικά όπλα σε πολίτες που έχουν υπηρετήσει και με λευκό ποινικό μητρώο ( τυφέκια, πολυβόλα, οπλοπολυβόλα, πιστόλια ). Τα όπλα θα φυλάσσονται σε στρατόπεδα και θα δίνονται στους πολίτες όταν θα τα ζητούν για βολές μέσα σε ελεγχόμενα πεδία βολής με πυρομαχικά αγορασμένα από τους ίδιους. Έτσι θα δημιουργηθούν μεγάλες μάζες σκοπευτών που θα μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε τυφεκιοφόρους ή να αμυνθούν επί τόπου στις μεθόριες περιοχές. Ιδιαίτερα να επιτραπεί η απόκτηση και χρήση ραβδωτών τυφεκίων με διόπτρες μεγάλης μεγέθυνσης ώστε να δημιουργηθεί ένα “ΕΘΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΣΚΟΠΕΥΤΩΝ” που θα δημιουργεί μεγάλη αιμορραγία σε κάθε εισβολέα αλλά και θα έχει την δυνατότητα αυτοάμυνας σε εσωτερικές ασύμμετρες απειλές.
Συμπεράσματα
Με τα παραπάνω επιχειρήσαμε να θίξουμε μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα το ελληνικό σύστημα άμυνας σε σχέση με την θητεία, την εφεδρεία και την στελέχωση των κατώτερων κλιμακίων προτείνοντας λύσεις για την επίλυση τους. Γνωρίζουμε πως οι προτάσεις μας δεν συμβαδίζουν με την “μόδα” της εποχής ούτε φυσικά διεκδικούν το αλάθητο. Άλλωστε πεποίθηση μας είναι πως οι αρμόδιοι γνωρίζουν καλύτερα το τι πρέπει να γίνει, εκείνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση για την εφαρμογή τους. Εμείς, έχοντας πάντα πίστη στους φύλακες, ευχόμαστε να γίνουν τα δέοντα ώστε να προβλήματα να επιλυθούν και η αμυντική ισχύ της χώρας να αναβαθμιστεί.