Γράφει ο Κωνσταντίνος Τσαγανάς-Τακαντζάς
AB-206B-1 Jet Ranger II Τα τελευταία εξήντα χρόνια περίπου τα ελικόπτερα της Bell έχουν καταστεί λίγο έως πολύ εμβληματικά σε Αμερική, Ευρώπη και Ασία, τόσο η οικογένεια του θρυλικού πλέον Huey, όσο και του μικρότερου αλλά εξίσου διαδεδομένου στην πολιτική και στρατιωτική αγορά Jet Ranger/Kiowa/Creek (αναλόγως εκδόσεως), σε σημείο που να είναι άμεσα, ως ένα βαθμό, αναγνωρίσιμα ακόμα και από αδαείς περί τα αεροπορικά θέματα. Φυσικά, και οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από τον μακροσκελέστατο κατάλογο των χρηστών τους. Ειδικά τα Agusta-Bell 206 Jet Ranger υπηρέτησαν με την Πολεμική Αεροπορία (έκδοση Α) και συνεχίζουν να αξιοποιούνται από την Αεροπορία Στρατού με τη μορφή της βελτιωμένης έκδοσης Β.
Παρά την πολυετή υπηρεσία τους στις τάξεις της Αεροπορίας Στρατού (από το 1976 που ξεκίνησαν να παραλαμβάνονται καινούρια), τα Jet Ranger σπανίως βλέπουν τα φώτα της δημοσιότητας. Στα 48 χρόνια συνεχούς χρήσης τους έχουν πολύ χαμηλό δείκτη ατυχημάτων, καθώς από τα 16 αρχικά παραληφθέντα εξακολουθούν να υφίστανται τα 14. Χρησιμοποιούνται για ευρύ φάσμα αποστολών, συμπεριλαμβανομένων της μεταφοράς VIP, της ενάσκησης διοικήσεως, της παρατηρήσεως και της εκπαίδευσης, ενώ περί τα μέσα της δεκαετίας του 1980 είχαν χρησιμοποιηθεί και για δακοκτονία μέσω αεροψεκασμών με προσαρμογή σε αυτά κατάλληλων συλλογών.
Τελευταία, με δεδομένη και την ένταξη σε υπηρεσία μεγάλου αριθμού OH-58D Kiowa Warrior, άρχισε να γίνεται λόγος για απόσυρση του τύπου από την ΑΣ. Αν όμως ληφθεί υπόψη ότι είναι δυνατή η εύρεση και προμήθεια ανταλλακτικών σε πολύ λογικές τιμές, ώστε να είναι δυνατή η διατήρησή τους σε πτήσιμη κατάσταση για αρκετά ακόμα χρόνια, σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος ανά ώρα πτήσεως (ΚΩΠ), τέτοιες σκέψεις είναι μάλλον πρόωρες και τα Jet Ranger έχουν αρκετά να προσφέρουν τόσο εν καιρώ ειρήνης, όσο και σε τυχόν περίοδο επιχειρήσεων, όπου θα επιβάλλεται η αξιοποίηση του συνόλου των διαθέσιμων μέσων.
Σύντομη τεχνική περιγραφή
Το AB-206B-1 Jet Ranger II είναι ελαφρύ μονοκινητήριο ελικόπτερο 5 συνολικά θέσεων (1-2 χειριστές και 3-4 επιβάτες).
Διαστάσεις (μήκος/πλάτος/ύψος): 8,74/1,95/2,90 μέτρα. Διάμετρος κυρίου στροφείου 11,28 μέτρα
Κινητήρας: Allison 250-C20 (πλέον Rolls-Royce M250) ισχύος 400 shp/298 KW. Το σύστημα μετάδοσης είναι βαθμονομημένο στους 317 shp, αλλά έτσι περιορίζεται η καταπόνηση του κινητήρα σε σύγκριση με την παλαιότερη έκδοση Α που έφερε την παλαιότερη έκδοση C18 του Allison 250, απόδοσης 317 shp – με πλήρη στοιχεία ο κινητήρας λειτουργούσε στο 100% της απόδοσής του ενώ με τις ισχυρότερες εκδόσεις C20-C20Β/J για την απογείωση αρκεί το 79% περίπου της πλήρους ισχύος (εκδόσεις 400 shp) έως 75% περίπου της πλήρους ισχύος (εκδόσεις 420 shp) και ούτως περιορίζεται το κόστος συντήρησης με επέκταση του χρόνου προ εργοστασιακής συντήρησης έως τις 3500 ώρες λειτουργίας.
Βάρη (κενό/μέγιστο/ωφέλιμο φορτίο): 681 κιλά (1500 λίβρες)/1225 κιλά (2700 λίβρες)/545 κιλά (1200 λίβρες).
Ταχύτητα (μέγιστη/πλεύσης): 120 κόμβοι (222 χαω)/105 κόμβοι (195 χαω).
Αυτονομία: 3 ώρες με 344 λίτρα καυσίμου.
Τα ελικόπτερα που προμηθεύθηκε η ΑΣ ανήκουν στην πολιτική έκδοση του τύπου, ορισμένα δε διαθέτουν πέδιλα συστήματος προσγείωσης μεγαλύτερου ύψους, και επιπλέον μπορούν να δεχθούν φουσκωτούς πλωτήρες έκτακτης ανάγκης.
Η αξιοπιστία των Jet Ranger είναι πασίγνωστη, μάλιστα είναι σύνηθες να μην απαιτείται έκτακτη συντήρηση μεταξύ των κανονικών επιθεωρήσεων που προβλέπονται ανά 100 ώρες πτήσης.
Υφίσταται και δυνατότητα αναβάθμισης στο επίπεδο Jet Ranger III (Bell/Agusta-Bell 206B-3), με κινητήρα M250C20Β/J 420 shp και μεγαλύτερης κατά 2 ίντσες (51mm) διαμέτρου ουραίο στροφείο, που βελτιώνει τον έλεγχο του ελικοπτέρου. Η σχεδιάστρια εταιρία τυποποιεί την αναβαθμισμένη έκδοση ως Model 206Β-2. Πέραν των βελτιωμένων χαρακτηριστικών πτήσεως και της περαιτέρω μείωσης της καταπόνησης του κινητήρα, η τυποποίηση με τα νεώτερα Β-3 διευκολύνει και την εξεύρεση ανταλλακτικών.
Επιπροσθέτως, θα ήταν δυνατόν να εξετασθεί και η δυνατότητα τεχνικής εφικτότητας αντικατάστασης του υφιστάμενου κλασικού δίφυλλου ταλαντευόμενου κύριου στροφείου από το τετράφυλλο του OH-58D. Πέραν της μείωσης των επιπέδων θορύβου, εξαλείφεται και ο εγγενής για ελικόπτερα με ταλαντευόμενο στροφείο κίνδυνος πρόσκρουσης μερών της πλήμνης του στροφείου στον ιστό σε περίπτωση εξαιρετικά βίαιων χειρισμών ή πολύ δυνατών ριπών ανέμου, mast bumping κατά τη διεθνή ορολογία, που μπορεί να έχει ως συνέπεια την παραμόρφωση ή ακόμα και θραύση του ιστού, τις περισσότερες φορές με μοιραίες συνέπειες. Σημειωτέον ότι στα πλαίσια της ανάπτυξης του δημοφιλούς Μοντέλου 407 της Bell χρησιμοποιήθηκε ως πρωτότυπο επίδειξης τεχνολογίας ένα Β-206L-3 Long Ranger επί του οποίου έγιναν δοκιμές του προαναφερθέντος τετράφυλλου στροφείου και άλλων απαρτίων.
Επιχειρησιακός εξοπλισμός
Έως τώρα τα ΑΒ-206Β της ΑΣ στερούνται εξειδικευμένου εξοπλισμού, και ως εκ τούτου ο κύριος αισθητήρας τους είναι… τα μάτια των χειριστών. Ευτυχώς η αγορά ηλεκτροοπτικών συστημάτων προσφέρει ποικιλία επιλογών για την προσθήκη σύγχρονων αισθητήρων σε ελικόπτερα ανεξαρτήτως τύπου, ενώ αποτελεί σχετικά απλή υπόθεση και ο εξοπλισμός τους με διάφορα οπλικά συστήματα, από τα πιο απλά έως και ολοκληρωμένους συνδυασμούς αισθητήρων-όπλων σύγχρονης τεχνολογίας, όπως έχουν πράξει και πολλοί χρήστες του τύπου ανά την υφήλιο.
Η απλούστερη διαμόρφωση οπλισμού είναι ένα ή δυο χειροκίνητα πολυβόλα στις πλευρικές θύρες. Για την τοποθέτησή τους δεν απαιτούνται ιδιαίτερα εξεζητημένες κατασκευές και στην πλέον απλοϊκή εκδοχή αρκεί ένας σωλήνας συγκολλημένος σε μια δοκό (συνήθως σκαλοπάτι επιβίβασης/αποβίβασης) προσαρμοσμένη στα σκέλη των πέδιλων του συστήματος προσγείωσης, στο κατάλληλο ύψος ή απλά βιδωμένος στο πάτωμα της καμπίνας ή στα πλευρά της ατράκτου. Οι πιο διαδεδομένες στην πράξη κατασκευές είναι ελαφρώς πιο σύνθετες ώστε να εξασφαλίζεται καλύτερη σταθερότητα και ως εκ τούτου υψηλότερη ακρίβεια κατά τη βολή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι του Μεξικού (Αεροπορία, ένα M134D Minigun και ένα Mk 48), του Ισημερινού (Αεροπορία και Ναυτικό, ένα FN MAG) και της Δομινικανής Δημοκρατίας (Αεροπορία Στρατού, ένα Μ60). Εννοείται ότι για τη χρήση τέτοιου οπλισμού απαιτείται οι θύρες του χώρου επιβατών είτε να αφαιρεθούν, όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις, είτε να τροποποιηθούν σε συρόμενες με την προσθήκη κατάλληλων διατάξεων.
Η τοποθέτηση σταθερού οπλισμού, ελεγχόμενου από τους χειριστές είναι εκ φύσεως μια πιο σύνθετη υπόθεση, δεδομένου ότι απαιτούνται επεμβάσεις σε ορισμένα υποσυστήματα του ελικοπτέρου, αλλά επίσης επιτρέπει τη χρήση βαρύτερων και καταστρεπτικότερων όπλων, ήτοι βαρέων πολυβόλων, ρουκετών (κατευθυνόμενων και μη), έως και κατευθυνόμενων αντιαρματικών βλημάτων σε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς. Ειδικότερα, κατ’ ελάχιστον χρειάζονται διατάξεις πυροδότησης (σκανδάλες) στα χειριστήρια, σκοπευτικά, πίνακας επιλογής όπλων με τους σχετικούς διακόπτες, βάσεις προσαρμογής όπλων και τα ίδια τα όπλα, με τις αναγκαίες ηλεκτρικές καλωδιώσεις και συνδεσμολογίες.
Στο σημείο αυτό υπενθυμίζεται ότι στην Ευρώπη δυο χώρες χρησιμοποιούν οπλισμένες εκδόσεις του τύπου: η Ιταλία (ΑΒ-206C-1) και η Αυστρία (ΟΗ-58Β), αμφότερες εξοπλισμένες με τη συλλογή Μ27 που αποτελείται από ένα περιστροφικό πολυβόλο Μ134D Minigun (7,62x51mm), σκοπευτικό ΧΜ70Ε1, και σύστημα τροφοδοσίας MAU-56/A με διάταξη αφαίρεσης συνδετήρων και χωρητικότητα 2000 βλημάτων. Έχει δυνατότητα κίνησης καθ’ ύψος από +10 έως -24 μοίρες. Μεταχειρισμένα, οπλισμένα ΑΒ-206 απέκτησε πρόσφατα από την Ιταλία η Αργεντινή. Η τελευταία μάλιστα δοκιμάζει το εγχώριο Η/Ο σύστημα Fixview FV-300 συνδυασμένο με σύστημα μετάδοσης δεδομένων της ισπανικής SVP Aerospace.
Βέβαια, ο ΕΣ δεν διαθέτει το Μ27, αλλά δεν είναι και η μόνη διαθέσιμη επιλογή. Πολλοί άλλοι χρήστες έχουν εξοπλίσει τα δικά τους Jet Ranger, συνήθως με την τοποθέτηση μιας κυλινδρικής ράβδου εδραζόμενης στο δάπεδο του χώρου επιβατών της καμπίνας (μετά την αφαίρεση των καθισμάτων), επί της οποίας προσαρμόζονται δυο θέσεις/πυλώνες μεταφοράς οπλικών συστημάτων, μια ανά πλευρά. Εταιρίες όπως, για παράδειγμα, η γνωστή μας βελγική FN Herstal (One-Stop Shop, Airborne Extended Digital Suite, κλπ), η αμερικανική CFDI (Plank Mount, κλπ) και η επίσης αμερικανική Mace Aviation (Extended Range Weapons Wing/ER2W, βάσεις αισθητήρων, κλπ) προσφέρουν ποικιλία επιλογών προσαρμόσιμων στις ανάγκες εκάστου δυνητικού χρήστη για διάφορους τύπους ελικοπτέρων.
Για τα δεδομένα του ΕΣ, το πιο εύκολο θα ήταν προμήθεια ή απευθείας αντιγραφή του συστήματος ανάρτησης οπλισμού που διαθέτει η Διοίκηση Αεροπορίας της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου για Ε/Π Bell 206L-3 LongRanger (ο συνήθης φόρτος είναι ένα ατρακτίδιο πολυβόλου ΗΜΡ-250 και ένας κάλαθος 7 ρουκετών των 70 χιλιοστών). Πρόκειται για μια τυπική διαμόρφωση, που με διαφοροποιήσεις αξιοποιούν πολλοί χρήστες της οικογένειας Bell/AB-206, με μια κυλινδρική ράβδο που προσαρμόζεται στο δάπεδο του χώρου επιβατών μετά την αφαίρεση των καθισμάτων και που διαθέτει δυο πυλώνες ανάρτησης όπλων, έναν σε κάθε πλευρά και φυσικά τα απαραίτητα παρελκόμενα, αναφορά στα οποία έχει ήδη γίνει ανωτέρω. Στην Ελλάδα διατηρείται απόθεμα κατάλληλων πολυβόλων, γενικής χρήσης (M60C, MG3, FN MAG) και βαρέων (AN/M3), αλλά και καλάθων ρουκετών M157 και LAU-68/A. Η εμπλοκή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας δεν θα πρέπει να αποκλείεται, αντίθετα μάλιστα μπορεί να αποτελέσει την έκπληξη.
Πέραν των κοινών όπλων, πλέον πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι τα ελικόπτερα μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν και πλατφόρμες εξαπόλυσης μη επανδρωμένων αεροχημάτων (drones/ΜΕΑ) μικρού προς μεσαίου μεγέθους για το ΑΒ-206, κατάλληλων τόσο για αναγνώριση όσο και για προσβολή διαφόρων στόχων (περιφερόμενα πυρομαχικά/loitering munitions). Ένα Ε/Π μπορεί να προσεγγίσει ταχύτατα το σημείο άφεσης ΜΕΑ προς την περιοχή ενδιαφέροντος και μάλιστα σε απόσταση ασφαλείας από την πρώτη γραμμή (και τα αντιαεροπορικά συστήματα του εχθρού) και εν συνεχεία να επιστρέψει για ανεφοδιασμό με καύσιμα (αν απαιτηθεί) και φόρτωση νέων drones αναγνώρισης ή αυτοκτονίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο συνδυασμός ελικοπτέρου ΑΒ-206 με ΜΕΑ Qadr-29 εμβέλειας 150 χιλιομέτρων που πρόσφατα παρουσίασε η αεροπορία στρατού του Ιράν (IRIAA).
Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι ορισμένα από τα ΑΒ-206Β-1 του ΕΣ διαθέτουν στις οπίσθιες πλευρικές θύρες τους οπές με συρόμενα καλύμματα από τις οποίες μπορούν να διέλθει η βάση στήριξης των πυλώνων μεταφοράς οπλισμού, ενώ άλλα έχουν την απλή πολιτική διαμόρφωση χωρίς τις οπές αυτές, οπότε ή θα πρέπει να γίνει τροποποίηση των θυρών ή οι τελευταίες να αφαιρούνται αν πρόκειται να τοποθετηθεί οπλισμός – μια αρκετά συνήθης πρακτική διεθνώς.
Ανεξαρτήτως πάντως από τη διαμόρφωση οπλισμού και ηλεκτροοπτικού συστήματος που τυχόν θα επιλεγεί, κρίνεται αναγκαία και η τροποποίηση του εσωτερικού φωτισμού του ελικοπτέρου ώστε να είναι συμβατός με τη χρήση διοπτρών νυκτερινής όρασης (ΔΝΟ/NVG) για μεγαλύτερη ευχέρεια εκτέλεσης αποστολών καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Όσον αφορά τη θέση του Η/Ο συστήματος, αυτό μπορεί να τοποθετηθεί είτε στο κάτω μέρος του ρύγχους, είτε στην οροφή του πιλοτηρίου πάνω από τη θέση του συγκυβερνήτη. Η πρώτη, πιο συνήθης, επιλογή (π.χ. OH-58F, IA-407, Bell 407AH/MRH/GT/GXi και εκ των υστέρων τοποθέτηση σε Bell/Agusta-Bell 206 από τους χρήστες) υπερέχει της δεύτερης (Bell 206L TexasRanger, Bell 406CS Combat Scout) όσον αφορά το πεδίο θέας, το οποίο με την κατάλληλη τοποθέτηση μπορεί να φθάσει και τις 360 μοίρες σε αζιμούθιο, ενώ και καθ’ ύψος επιτρέπει επιτήρηση του περιβάλλοντος χώρου και ακριβώς κάτωθεν του ίχνους πτήσης του ελικοπτέρου (-90 μοίρες), ενώ η δεύτερη παρέχει ουσιαστικά τη δυνατότητα παρατήρησης ή/και προσβολής στόχου από θέση κάλυψης της ατράκτου. Αρκεί να αναφερθεί ότι τα αμερικανικά OH-58D Kiowa Warrior αντιμετώπισαν πρόβλημα με το πεδίο θέας του MMS σε αρκετές αποστολές, κυρίως προστασίας δυνάμεων, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, όπου η δυνατότητα παρατήρησης από θέση απόκρυψης ήταν άνευ σημασίας, και για το λόγο αυτό άλλαξε η θέση του Η/Ο συστήματος στο ακυρωθέν OH-58F.
Ιδανικά, τόσο τα Η/Ο συστήματα όσο και μέρος της υποδομής για ανάρτηση/τοποθέτηση όπλων θα είναι προσθαφαιρούμενα ώστε να διευκολύνεται η ταχεία εναλλαγή ρόλων και αντίστοιχα να βελτιώνεται η επιχειρησιακή ευελιξία και η αποδοτικότητα – και από πλευράς κόστους – του στόλου των Jet Ranger II.
Αποστολές
Από τα ανωτέρω καθίσταται προφανές ότι πλέον τα ούτως τροποποιηθέντα ελικόπτερα του τύπου θα δύνανται να εκτελέσουν ευρύτερο φάσμα αποστολών. Εννοείται ότι χωρίς τον ειδικό εξοπλισμό τοποθετημένο θα εξακολουθούν να επιχειρούν όπως ακριβώς γίνεται επί του παρόντος.
Ξεκινώντας από την εκπαίδευση, σχεδόν όλες οι ειδικότητες ιπταμένων της Αεροπορίας Στρατού θα έχουν την ευκαιρία να εντρυφήσουν σε διάφορες πτυχές των επιχειρησιακών τους καθηκόντων, και μάλιστα με πολύ χαμηλό κόστος συγκριτικά με τους τύπους που θα επανδρώσουν σε επιχειρησιακές μονάδες. Αναλόγως της εκάστοτε διαμόρφωσης, χειριστές θα εκτελούν εκπαιδευτικές βολές πολυβόλων και ρουκετών, αποκτώντας τις απαραίτητες βάσεις για να συνεχίσουν στα OH-58D Kiowa Warrior και στα επιθετικά ελικόπτερα AH-64A+/DHA Apache, ενώ παράλληλα θα εξοικειώνονται και με τη χρήση ηλεκτροοπτικών συστημάτων και συστημάτων νυκτερινής όρασης. Ο έχοντες καθήκοντα πολυβολητή από όλους τους κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων και ενός τουλάχιστον εκ των Σωμάτων Ασφαλείας θα έχουν την ευκαιρία να εξασκηθούν στη χρήση των κινητών πολυβόλων που εξοπλίζουν επιχειρησιακούς τύπους (NH-90, CH-47DG/SD και στο εγγύς μέλλον UH-60M της ΑΣ, Super Puma της ΠΑ, Aegean Hawk και MH-60R του ΠΝ, ακόμα και Dauphin του ΛΣ-ΕΛΑΚΤ).
Ειδικά η προσθήκη ηλεκτροοπτικού συστήματος, προαιρετικά με σύστημα μετάδοσης δεδομένων σε σταθμό εδάφους/κέντρο επιχειρήσεων, θα επιτρέψει τη χρήση τους και σε αποστολές έρευνας και διάσωσης (ως μονοκινητήρια ελικόπτερα κυρίως σε ηπειρωτικές ή παράκτιες περιοχές) καθώς και επιτήρησης συνόρων σε συνεργασία με στρατιωτικές και αστυνομικές μονάδες. Από αέρος ένοπλες περιπολίες για την ασφάλεια σημαντικών διοργανώσεων είναι ακόμα ένας τομέας που θα πρέπει να τύχει της δέουσας προσοχής – τα αυστριακά ΟΗ-58Β αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα και στα πληρώματά τους παρέχεται σχετική εκπαίδευση.
Διάφοροι παράγοντες, όπως η χαμηλή ισχύς του κινητήρα (συγκριτικά με τα OH-58D), καθώς και η έλλειψη θωράκισης και συστήματος αυτοπροστασίας, καθιστούν εν πολλοίς απαγορευτική τη χρήση τους στην πρώτη γραμμή σε περίοδο επιχειρήσεων. Ωστόσο και στην περίπτωση αυτή δύνανται να προσφέρουν πολλά, σε αποστολές για τις οποίες τα όποια μειονεκτήματά τους δεν είναι βαρύνουσας σημασίας, επιτρέποντας έτσι τη διάθεση του συνόλου των εξειδικευμένων Ε/Π προς άμεση υποστήριξη μαχόμενων μονάδων του ΕΣ. Ενδεικτικά αναφέρονται περιπολίες για αποτροπή/εξουδετέρωση προσπαθειών διείσδυσης ειδικών δυνάμεων του εχθρού, από αέρος συνοδεία κινήσεων (προστασία δυνάμεων) όπου κριθεί αναγκαίο, προστασία σημαντικών, στρατιωτικών και πολιτικών, εγκαταστάσεων και υποδομών και δίωξη και καταστροφή μη επανδρωμένων σκαφών επιφανείας. Η αναφερθείσα στην προηγούμενη ενότητα μεταφορά και άφεση ΜΕΑ διαφόρων τύπων και ρόλων είναι μια ακόμα πολεμική αποστολή που μπορεί να πραγματοποιηθεί με σχετική ασφάλεια ακόμα και από τα ΑΒ-206Β-1 ενισχύοντας, κατά περίπτωση, την επίγνωση της τακτικής κατάστασης ή την ισχύ πυρός των σχηματισμών του Στρατού.
OH-58D Kiowa Warrior
Η εισαγωγή του συγκεκριμένου τύπου στο οπλοστάσιο του ΕΣ μετά την οριστική του απόσυρση από τον αμερικανικό στρατό, και μάλιστα σε αρκετά μεγάλους αριθμούς δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί μια άκρως επιτυχής κίνηση, καθώς είναι εγνωσμένης αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας, δοκιμασμένος σε πολεμικές επιχειρήσεις και ιδανικό συμπλήρωμα των επιθετικών ελικοπτέρων Apache, δρώντας είτε σε συνεργασία με αυτά είτε αυτόνομα.
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι επιδόσεις του μικρού πολεμιστή της Bell έχουν πολλάκις αναφερθεί από τη στιγμή που αναφέρθηκε η πρόθεση (τότε) προμήθειάς του και περιττεύει η επανάληψή τους εδώ. Είναι όμως επιβεβλημένο να τονισθεί ότι δεν πρόκειται για νέας κατασκευής μέσο, αλλά αντίθετα πρέπει οπωσδήποτε να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη εν συνεχεία υποστήριξή του, δεδομένου ότι το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού. Με απλά λόγια, η ΔΑΣ/ΓΕΣ θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε να μην επαναληφθεί η ιστορία των ΑΗ-64Α+ και τα Kiowa Warrior να μη βρεθούν αίφνης αντιμέτωπα με το φάσμα της τεχνολογικής απαξίωσης, ιδίως σε ό,τι αφορά τα συστήματα αποστολής που φέρουν, αν και επί του παρόντος υπάρχει επάρκεια ανταλλακτικών και δεν υπάρχει ακόμα λόγος ανησυχίας, αλλά, όπως λέει και η παροιμία, των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.
Σύστημα παρατήρησης και στόχευσης: Το κυριότερο εκ των συστημάτων αποστολής των Kiowa Warrior δεν είναι παρά το ηλεκτροοπτικό σύστημα επί ιστού που φέρουν (Mast Mounted Sight/MMS). Από το 1998 έως και την οριστική διακοπή της χρηματοδότησης της υποστήριξης των OH-58D από το Κογκρέσο το οικονομικό έτος 2014, τη συντήρηση και μερική αναβάθμιση του MMS είχε αναλάβει αμερικανική θυγατρική ιταλικού κολοσσού, γνωστή πλέον με την επωνυμία Leonardo DRS. Με τους ανά την υφήλιο χρήστες του τύπου να περιορίζονται στην Ελλάδα, την Κροατία, την Ταϊβάν (Δημοκρατία της Κίνας) και την Τυνησία, οι δυνατότητες εν συνεχεία υποστήριξης είναι βαρύνουσας σημασίας. Ήδη υφίσταται σε ισχύ σχετική σύμβαση 5ετούς διάρκειας που ενεργοποιήθηκε το 2021, αλλά αυτή κάποια στιγμή θα εκπνεύσει, οπότε και θα πρέπει να συναφθεί νέα ή να αναζητηθούν και άλλες λύσεις, οι οποίες θα συνεπάγονται και μερική έστω αναβάθμιση του τύπου.
Ενδεικτικά αναφέρονται η πρόταση της αμερικανικής Mace Aviation, που σε συνεργασία με την καναδική L3Harris WESCAM, ανέπτυξε νέο ιστό επί του οποίου τοποθετείται Η/Ο σύστημα MX-15Di, σύγχρονης τεχνολογίας και κορυφαίων επιδόσεων, το οποίο αντικαθιστά απευθείας το υφιστάμενο MMS χωρίς να απαιτούνται τροποποιήσεις στο ελικόπτερο. Επίσης, προσφέρει τον πυργίσκο Η/Ο συστήματος MX-15D σε δικής της σχεδίασης βάση στο κάτω μέρος του ρύγχους του Ε/Π ως εναλλακτική του MMS επιλογή. Η σχετική διαμόρφωση δοκιμάσθηκε (επί Bell 206B) και πιστοποιήθηκε με την πραγματοποίηση πλήρους προγράμματος πτητικών δοκιμών, συμπεριλαμβανομένων και βολών με πραγματικά πυρά. Η Διεύθυνση Αεροπορίας Στρατού θα μπορούσε να εξετάσει αμφότερες τις πολύ αξιόλογες αυτές προτάσεις και επιπλέον θα ήταν δυνατόν να διερευνηθεί και η εμπλοκή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, ιδίως στον τομέα των ηλεκτροοπτικών αισθητήρων και τηλεμέτρων/καταδεικτών λέιζερ. Ο ίδιος ο αμερικανικός στρατός, πριν ληφθεί η απόφαση απόσυρσης των OH-58D, ανέπτυξε με δικά του μέσα το αναβαθμισμένο OH-58F, με Η/Ο σύστημα AAS-53 της Raytheon κάτω από το ρύγχος, μείωση του βάρους κατά 91 κιλά περίπου μέσω στοχευμένων επεμβάσεων και έως 2% υψηλότερες επιδόσεις και άλλες παρεμβάσεις και αναβαθμίσεις επιμέρους υποσυστημάτων. Η ίδια η Rolls Royce πρότεινε βελτιώσεις για τον κινητήρα που θα αύξαναν την απόδοσή του κατά 12%. Έχοντας ως εφαλτήριο την προσπάθεια του στρατού, το ακόμα πιο βελτιωμένο OH-58F Block II απετέλεσε την πρόταση της Bell για το ακυρωθέν πρόγραμμα Armed Aerial Scout (AAS) και περιελάμβανε αντικατάσταση του κινητήρα από τον HTS900 της Honeywell, σύστημα μετάδοσης και κύριο στροφείο από το επιτυχημένο Μοντέλο 407 και την ουρά με το ουραίο στροφείο από το Μοντέλο 427.
Οπλισμός: Είναι βέβαιο ότι κατά τη διάρκεια τυχόν πολεμικής σύγκρουσης και υπό την πίεση επιχειρησιακών αναγκών τα Kiowa Warrior θα κληθούν όχι μόνον να συμπληρώσουν, αλλά και να υποκαταστήσουν, δεδομένου και του αριθμού τους, τα «καθαρόαιμα» επιθετικά ελικόπτερα Apache. Στην περίπτωση αυτή η ισχύς πυρός είναι κεφαλαιώδους σημασίας, προκειμένου η προσβολή και εξουδετέρωση του εχθρού να είναι όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη και με τη μέγιστη δυνατή κατά τις περιστάσεις ασφάλεια για το ελικόπτερο και το πλήρωμά του. Το καλό είναι ότι τα OH-58D διαθέτουν ήδη όπλα μακρού πλήγματος (K/B AGM-114 Hellfire) και καλώς εχόντων των πραγμάτων αναμένεται να αποκτήσουν και άλλα (κατευθυνόμενες ρουκέτες APKWS ή αντίστοιχες). Για ορισμένους στόχους, ωστόσο, για τους οποίους η χρήση ακόμα και μιας ρουκέτας θα ήταν υπερβολή ή άλλως μη ενδεικνυόμενη, το βαρύ πολυβόλο Μ3Ρ που διαθέτουν ενδέχεται να είναι ανεπαρκές από πλευράς βεληνεκούς και φονικότητας, οπότε επιβάλλεται και η εξέταση εναλλακτικών λύσεων. Εδώ βοηθά και η γνωστή δυνατότητα αλλαγής διαμόρφωσης οπλικού φορτίου επί του πεδίου, από τα πληρώματα εδάφους της Μονάδας, και ευτυχώς υπάρχουν πιθανές επιλογές, και μάλιστα είτε ήδη πιστοποιημένες για χρήση από το συγκεκριμένο τύπο, είτε που έχουν δοκιμασθεί σε παρόμοια έκδοσή του.
Μια εξ αυτών είναι η τοποθέτηση του πυροβόλου χαμηλής ανάκρουσης LR30 της CFDI. Βάλλει τα ίδια πυρομαχικά με το Μ230 των Apache (30x113mm), ενώ έχει τη χαμηλότερη ανάκρουση από οποιοδήποτε παρόμοιο πυροβόλο, της τάξης των 272-363 κιλών χάρη στο αποτελεσματικό χαλινωτήριο που συνδυάζεται με ισχυρά ελατήρια και ειδικής σχεδίασης λίκνο, αρχική ταχύτητα βλήματος 822,96 μ/δ και ρυθμό βολής 250 βαλ. Η κατασκευάστρια εταιρία το έχει δοκιμάσει επί ελαφρών ελικοπτέρων ΑΗ-6M και OH-58D.
Η άλλη είναι το γνωστό ατρακτίδιο πυροβόλου NC621 της γαλλικής Nexter. Το συγκεκριμένο αποτέλεσε μέρος του προτεινόμενου οπλισμού για το Bell 406CS Combat Scout, που αναπτύχθηκε σχεδόν παράλληλα με το απλό 406 – κατά κόσμον OH-58D – και παρήχθη σε σειρά, αλλά μόνον για τη Σαουδική Αραβία και έφερε, αντί του MMS, σκοπευτικό επί της οροφής SAAB HeliTOW (εναλλακτικά προσφερόταν το SFIM APX M397) και δυο σημεία ανάρτησης οπλισμού, τα οποία υιοθετήθηκαν και για το Kiowa Warrior. Το πυροβόλο Μ621 που φέρεται εντός του ατρακτιδίου βάλλει πυρομαχικά 20x102mm, ίδιου τύπου με τα πυροβόλα Μ61Α1 της ΠΑ, με ταχυβολία 800 βαλ και αρχική ταχύτητα βλήματος (αναλόγως τύπου) 985-1005 μ/δ. Το μήκος είναι 3,46m, η διάμετρος 39,8cm και το βάρος του όλου συστήματος με πλήρη φόρτο 180 βλημάτων ανέρχεται στα 178 κιλά.
Άλλα όπλα που είτε έχουν ήδη πιστοποιηθεί είτε θα μπορούσαν με μικρό έως αμελητέο κόστος να πιστοποιηθούν για χρήση από τα OH-58D είναι το πασίγνωστο M134D Minigun της Dillon Aero, το GAU-19/A ή το GAU-19/B (η ελαφρύτερη έκδοση) της General Electric και το 503D, επίσης της Dillon Aero. Σε σύγκριση προς το Μ3Ρ δεν προσδίδουν κάποιο σημαντικό πλεονέκτημα από πλευράς ισχύος πυρός, αλλά το πρώτο υπερέχει σε αναχορηγία πυρομαχικών λόγω μικρότερου όγκου και βάρους των βλημάτων του, ενώ σε ορισμένα σενάρια μάχης, π.χ. εντός κατοικημένων περιοχών, η χρήση του βοηθά στον περιορισμό των παράπλευρων ζημιών. Τα άλλα δυο, σημειωτέον διαθέσιμα και σε ατρακτίδια πέραν της γνωστής μεθόδου ανάρτησης απευθείας στον πυλώνα του ελικοπτέρου, αν και βαρύτερα από τα 30 περίπου κιλά του Μ3Ρ (κατά περίπτωση το βάρος τους κυμαίνεται από τα 38 κιλά του 503D έως τα 63 κιλά του GAU-19/A), πλεονεκτούν ως προς τη μικρότερη φθορά των καννών, δεδομένου ότι η ταχυβολία των 1500-2000 βαλ κατανέμεται σε τρεις κάννες αντί μιας του Μ3Ρ. Υπενθυμίζεται ότι κατά την τελευταία DEFEA (2023) η Dillon Aero έδωσε έμφαση στην προώθηση του 503D για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Χρήσιμο για την ΑΣ θα ήταν επίσης το ΑΙΜ-92 ATAS (Air-To-Air Stinger), που μπορεί να φέρεται τόσο από τα Kiowa Warrior όσο και από τα Apache, προσδίδοντάς τους όχι μόνον δυνατότητες αυτοάμυνας κατά ακόμα και μαχητικών αεροσκαφών, αλλά καθιστώντας τα ικανά να εμπλέξουν με μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας άλλα εχθρικά αεροσκάφη, ελικόπτερα, και φυσικά διάφορα μη επανδρωμένα αεροχήματα που τυχόν θα συναντήσουν κατά την εκτέλεση των αποστολών τους.
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι με λίγη διορατικότητα και τόλμη ο ΕΣ θα μπορούσε να καταστήσει τα ελικόπτερα αυτά ακόμη πιο αποτελεσματικά και παράλληλα η υποστήριξή τους να γίνει ευκολότερη υπόθεση. Θα μπορούσε μάλιστα μια δυνητική αναβαθμισμένη έκδοση να λάβει την τυποποίηση OH-58DHA ώστε να διακρίνεται από τη βασική.
Υποστήριξη ειδικών επιχειρήσεων: Υφίσταται ήδη παλαιότερη σχετική πρόταση του Διευθυντή Σύνταξης του περιοδικού Δημήτρη Πατσουλέ, η οποία πρέπει να επαναληφθεί και να επικαιροποιηθεί με βάση και τα τελευταία τεχνικά δεδομένα στην ειδική αυτή κατηγορία ελικοπτέρων. Τυχόν επιτυχής υλοποίησή της θα επιτρέψει τον εμπλουτισμό των μέσων της ΜΑΕΕ (Μονάδα Αεροπορικών Ειδικών Επιχειρήσεων), ο μικρός δε αριθμός ελικοπτέρων (4-6) που θα αφορά δεν αναμένεται να δυσχεράνει την κύρια αποστολή του τύπου. Ως πρότυπο λαμβάνεται το ΜΗ-6Μ MELB (Mission Enhanced Little Bird), ένα από τα μέσα που αξιοποιεί με επιτυχία εδώ και πολλά χρόνια το διάσημο αμερικανικό 160th SOAR. Στο ευρύ κοινό η προγενέστερη έκδοση MH-6J έγινε γνωστή μέσω της ταινίας “Black Hawk Down”, της μεταφοράς δηλαδή στη μεγάλη οθόνη της επιχείρησης Gothic Serpent στο Μογκαντίσου της Σομαλίας το 1993. Το ΜΗ-6Μ φέρει δυο ειδικής σχεδίασης πάγκους, εκάστου των δυο ατόμων, έναν ανά πλευρά, με τις απαραίτητες ζώνες ασφαλείας, σημεία ανάρτησης των ειδικών σχοινιών ταχείας καταρρίχησης (Fast Rope) και – στην πλέον πρόσφατη διαμόρφωση – αρθρωτό βραχίονα στο δεξιό πάγκο, στον οποίο προσαρμόζεται έστορας πολυβόλου γενικής χρήσης Μ240 (FN MAG) για αυτοάμυνα του Ε/Π και εκπομπή κατασταλτικών πυρών κατά τη φάση της διείσδυσης/απαγκίστρωσης.
Εννοείται ότι το Kiowa Warrior δεν μπορεί να αναλάβει την αποστολή της μεταφοράς τετραμελούς στοιχείου Καταδρομών στον στόχο του χωρίς σειρά τροποποιήσεων. Πρώτον, απαιτείται η αφαίρεση του MMS και όλης της σχετικής υποδομής, συμπεριλαμβανομένων συνδεσμολογιών και καλωδιώσεων. Δεύτερον, ομοίως πρέπει να αφαιρεθεί το σύνολο του οπλισμού και της υποδομής τοποθέτησης και χρήσης του, ώστε από το σύνολο του εξοπλισμού αποστολής να απομείνουν τα συστήματα επικοινωνιών (όσα κριθούν αναγκαία) και ό,τι αφορά το σύστημα αυτοπροστασίας. Στο χώρο που θα ελευθερωθεί εντός της καμπίνας θα τοποθετηθεί η βάση των δυο εξωτερικών πλευρικών πάγκων και να προστεθούν οι κατασκευές για προσαρμογή συλλογών ταχείας καταρρίχησης. Ο τρόπος που θα γίνει η προμήθεια των αναγκαίων συλλογών χρήζει ενδελεχούς διερεύνησης. Εδώ μπορούν να βοηθήσει η συνεκπαίδευση με το 160th SOAR, και παράλληλα μπορούν να πραγματοποιηθούν επαφές στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο για προμήθεια και προσαρμογή των κατάλληλων συλλογών, αν δε αυτό δεν καταστεί για οποιονδήποτε λόγο εφικτό, τότε επιβάλλεται η εγχώρια κατασκευή αντίστοιχων προσαρμοσμένων στο OH-58D, είτε από το 307 ΠΕΒ (307 ΤΣΥΑΥ), το οποίο έχει παρουσιάσει αξιόλογο έργο δημιουργίας εξ ιδίων μέσων διαφόρων απαραίτητων υλικών, είτε από την ελληνική αμυντική βιομηχανία. Η ειδική αυτή έκδοση θα μπορούσε να τυποποιηθεί ως MH-58DHA.
Στην απολύτως ιδανική περίπτωση δε, τα προαναφερθέντα MH-58DHA θα συνοδεύονται από και θα συνεπιχειρούν με (4-6) εξοπλισμένα OH-58D ή, ακόμα καλύτερα, με ειδικά τροποποιημένα και εξοπλισμένα OH-58D, που και αυτά θα υπάγονται στη ΜΑΕΕ, κατά τα πρότυπα του υφιστάμενου συνδυασμού ΜΗ-6Μ και ΑΗ-6Μ του αμερικανικού στρατού (στην ταινία “Black Hawk Down” εμφανίζονται και AH-6J, από αναβάθμιση των οποίων προέκυψε η έκδοση Μ).
Για τη βελτιστοποίηση της διαμόρφωσής τους, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της αποστολής συνοδείας ελικοπτέρων ειδικών επιχειρήσεων και της εν συνεχεία υποστήριξης δια πυρός των Καταδρομέων που αυτά μεταφέρουν, ειδικά σε «δύσκολα» περιβάλλοντα. Επί παραδείγματι, προϋποθέτουν την κατά το δυνατόν μηδενισμό των νεκρών ζωνών παρατήρησης και στόχευσης στο κάτω ημισφαίριο του εξοπλισμένου Ε/Π. Κατά συνέπεια, το ηλεκτροοπτικό σύστημα πρέπει αναγκαστικά να μεταφερθεί στο ρύγχος, με παράλληλη κατάργηση του MMS. Δεδομένου μάλιστα ότι δεν απαιτούνται οι ίδιες επιδόσεις εμβέλειας των αισθητήρων που επιβάλλει η βασική αποστολή ένοπλης αναγνώρισης και κρούσης του τύπου, το νέο σύστημα θα μπορεί να είναι ελαφρύτερο και μικρότερο σε όγκο. Ο οπλισμός μπορεί να παραμείνει ως έχει και να αποτελείται στις περισσότερες περιπτώσεις από το σταθερό βαρύ πολυβόλο και έναν κάλαθο ρουκετών, ή, ακολουθώντας τα αμερικανικά πρότυπα, να ενισχυθεί με διπλασιασμό των σημείων ανάρτησης όπλων, λόγου χάρη με την προμήθεια νέων συλλογών, όπως η ER2W της Mace Aviation ή το Plank Ordnance Mounting System της CFD International, αυξάνοντας έτσι όχι μόνον την ποσότητα των φερόμενων όπλων, αλλά και την ευελιξία στην επιλογή της κατά περίπτωση καταλληλότερης διαμόρφωσης. Οι προαναφερθείσες τροποποιήσεις μάλλον δικαιολογούν και την αλλαγή της τυποποίησης, ενδεικτικά, σε ΑΗ-58DΗΑ, όχι απαραίτητα αποκλειστικά για γραφειοκρατικούς λόγους. Γενικά, είναι παραδεκτό ότι η χρησιμότητα και η προσαρμοστικότητα των ελικοπτέρων της οικογένειας μοντέλων 206 και 406 της Bell είναι αντιστρόφως ανάλογη του μικρού τους μεγέθους και πρέπει να τύχει της ανάλογης εκμετάλλευσης από τον χρήστη, εν προκειμένω από την Αεροπορία Στρατού. Όλα δε τα ανωτέρω βασίζονται σε δοκιμασμένες και σε πολεμικές επιχειρήσεις λύσεις και διαμορφώσεις, ενώ ενέχουν ελάχιστο τεχνικό κίνδυνο και παράλληλα μπορούν να υλοποιηθούν με μικρό σχετικά κόστος, ιδιαίτερα αν προηγηθεί και ο απαραίτητος προσεκτικός σχεδιασμός από το αρμόδιο Επιτελείο (ΓΕΣ) και Διεύθυνση (ΔΑΣ).
(Σ.Σ Στο επόμενο (93) τεύχος της Κ&Α θα γίνει ειδικότερη αναφορά σε συλλογές μετατροπής μικρών ελικοπτέρων για ειδικές επιχειρήσεις.)
