Γράφει ο Κωνσταντίνος Τσαγανάς-Τακαντζάς
Ευθύς μόλις ανακοινώθηκε η πρόθεση του ΥΕΘΑ και του ΓΕΣ για αναβάθμιση περίπου 400-500 ΤΟΜΠ Μ113Α1/Α2 σε επίπεδο ελαφρού ΤΟΜΑ, πολλές εταιρίες έσπευσαν να υποβάλουν τις προτάσεις τους, προσφέροντας εκείνα τα προϊόντα τους που θεωρούν ότι θα ταίριαζαν στο πρόγραμμα. Κάποια από αυτά μάλιστα, παρουσιάσθηκαν και κατά την πρόσφατη DEFEA 2025. Ακόμη νωρίτερα, τον Απρίλιο επιδείχθηκε σε πεδίο βολής ο τηλεχειριζόμενος σταθμός οπλισμού Samson Mini της Rafael, φέρων πυροβόλο Μ230 των 30 χιλιοστών και δίδυμο εκτοξευτή αντιαρματικών κατευθυνόμενων βλημάτων Spike LR2. Ως εδώ, όλα καλά και θεμιτά, δεδομένου ότι δυνητικός τελικός χρήστης (ΕΣ) μπορεί να έχει μια ιδέα του τι θα έχει διαθέσιμο για να επιλέξει. Εντούτοις, ο άμεσα ενδιαφερόμενος, δηλαδή ο Ελληνικός Στρατός και η αρμόδια Διεύθυνση, δεν έχει ακόμα προβεί στη συγκεκριμενοποίηση των προθέσεών του, δηλαδή στην τυπική έστω έκδοση ελάχιστων απαιτούμενων προδιαγραφών και επιδόσεων.
Εν τω μεταξύ, ο αριθμός των υποψηφίων αναδόχων – μεμονωμένων εταιριών ή κοινοπραξιών – αυξήθηκε από τους τέσσερις που ήταν αρχικά σε τουλάχιστον οκτώ, πράγμα που καταδεικνύει τη σημασία του προγράμματος, δεδομένου και του σημαντικού αριθμού οχημάτων που προορίζονται για αναβάθμιση.
Εδώ θα ακολουθήσει μια συνοπτική, αλλά κατά το δυνατόν περιεκτική, παρουσίαση των προτάσεων που δημοσίως έχουν υποβάλει υποψήφιοι ανάδοχοι του προγράμματος, καθώς και οι βασιμότερες κατά το δυνατόν εικασίες ως προς το τι θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν οι προτάσεις που ακόμη δεν έχουν ανακοινωθεί δημοσίως με λεπτομέρειες.
- Η εδρεύουσα στον Ορχομενό εταιρία RAM Europe, γνωστή από το πυροσβεστικό όχημα Jumbo Track Multi που έχει ως βάση το σκάφος άρματος Leopard 1 έχει επιλέξει τη συνεργασία με άγνωστη ακόμα ιταλική εταιρία. Λογικά, το πιθανότερο είναι να πρόκειται για μέλος του ομίλου Leonardo (π.χ. η OTO Melara, η οποία είχε αναπτύξει και τις ιταλικές εκδόσεις του Μ113 ήτοι τα VCC-1 και VCC-2 έχει απορροφηθεί από τον ιταλικό κολοσσό). Η Leonardo προσφέρει επίσης και σταθμούς οπλισμού, επανδρωμένους και μη, με τις εμπορικές ονομασίες Hitfist, Hitfist OWS και Hitrole.
Αν και λιγότερο πιθανό, ενδεχομένως ο συνεργάτης της RAM Europe να είναι η Aris SpA, η οποία έχει αναπτύξει οχήματα με βάση το Μ113, συγκεκριμένα το ΤΟΜΠ αμφίβιας εφόδου Arisgator και το αμφίβιο όχημα μεταφοράς φορτίων Ark, ενώ παράλληλα έχει κάποια εμπειρία στην αναβάθμιση τεθωρακισμένων οχημάτων – του βασισμένου στο γνωστό γαλλικό VAB οχήματος αναγνώρισης ΡΒΧΠ VBR, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της.
Αν όντως πρόκειται για συνεργασία με τη Leonardo, τότε το ενδεχόμενο που προβάλλει ως το πλέον πιθανό είναι να συμπεριληφθεί στην πρόταση αναβάθμισης και ο τηλεχειριζόμενος σταθμός οπλισμού Hitfist OWS.
Ο τελευταίος μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε κατάλληλο τροχοφόρο ή ερπυστριοφόρο όχημα, χωρίς να απαιτείται διάτρηση οροφής, διαθέτει ηλεκτρικό, ψηφιακά ελεγχόμενο, σύστημα περιστροφής/ανύψωσης και σταθεροποίησης του οπλισμού (πυροβόλο Mk 44 Bushmaster II 30mm, συζυγές πολυβόλο 7,62mm και προαιρετικά δίδυμο εκτοξευτή αντιαρματικών κατευθυνόμενων βλημάτων, συμπεριλαμβανομένων των Spike). Το ψηφιακό ΣΕΠ ενσωματώνει CCD κάμερα ημέρας, θερμική κάμερα, τηλέμετρο λέιζερ, αισθητήρα μετεωρολογικών δεδομένων και αισθητήρα κλίσης με προβολή των δεδομένων σε οθόνη 12 ιντσών στη θέση του χειριστή, ενώ, εάν το επιθυμεί ο χρήστης, δύναται να τοποθετηθεί ανεξάρτητο αυτο-σταθεροποιούμενο πανοραμικό ηλεκτροοπτικό σύστημα με κάμερα ημέρας και θερμική και επιπλέον πρόσθετες λειτουργίες επίγνωσης τακτικής κατάστασης και Hunter-Killer, που διευκολύνεται από τη δυνατότητα προσθήκης δεύτερου σταθμού ελέγχου για τον αρχηγό πληρώματος (με οθόνη 10 ή 12 ιντσών). Αν τοποθετηθεί επί κατάλληλης οπής (στην οροφή του οχήματος-φορέα), ο χειριστής του μπορεί να προβαίνει στην πλήρωση των κυτίων πυρομαχικών και σε στοιχειώδεις εργασίες συντήρησης από το εσωτερικό του οχήματος, ενώ, στεκόμενος όρθιος μέσα στο ίδιο διαμέρισμα, σε περίπτωση ανάγκης λόγω απώλειας ισχύος δύναται να επιτηρεί περιμετρικά τον περιβάλλοντα χώρο μέσω έξι επισκοπίων και να χειρίζεται τον πύργο χειροκίνητα μέσω ειδικού σκοπευτικού οπτικής ίνας. Ένα ακόμη επισκόπιο, επίσης χαμηλού εσωτερικού προφίλ, στο δάπεδο του πύργου, επιτρέπει άμεση επιτήρηση του έμπροσθεν αυτού περιβάλλοντος χώρου από το εσωτερικό του οχήματος.
Διαστάσεις: Μήκος (με το πυροβόλο): 5054mm• Ακτίνα: 1523mm• Ύψος: 632mm ως την οροφή, 1079mm ως την κορυφή του πανοραμικού Η/Ο περισκοπίου.
Περιστροφή: 360 μοίρες• Ανύψωση οπλισμού: -10 έως +75 μοίρες• Ταχύτητα περιστροφής: 0.5 /0.8 rad/s• Ταχύτητα ανύψωσης: 0.8 rad/s.
Προστασία: Βασική από περιβαλλοντικούς παράγοντες συν από βολίδες 7,62mm στην οροφή, με πρόσθετη συλλογή έως επιπέδου 3 STANAG 4569 στο διαμέρισμα διασύνδεσης.
Βάρος (χωρίς πυρομαχικά και με έναν σταθμό ελέγχου και θωράκιση STANAG 4569 Level III): 1650 κιλά.
- Μεταξύ των πλέον πρόσφατων διεκδικητών του προγράμματος εμφανίζεται και η ισραηλινή εταιρία MER Group, χωρίς να έχουν ανακοινωθεί άλλες λεπτομέρειες. Ειδικεύεται σε συστήματα τηλεπικοινωνιών και μάλιστα, σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΕΘΑ, στις 30 Οκτωβρίου 2024 η εν λόγω εταιρία πραγματοποίησε παρουσίαση σε επιτελείς του ΓΕΣ αναφορικά με τις δυνατότητές της για την κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων επίγνωσης τακτικής κατάστασης και συστημάτων ασύρματων/δορυφορικών επικοινωνιών. Ως εκ τούτου, χωρίς συνεργασία με άλλες εξειδικευμένες εταιρίες, φαίνεται να έχει δυνατότητα να αναλάβει μέρος μόνον του προγράμματος αναβάθμισης των Μ113, εννοείται αυτό που αφορά τα συστήματα επικοινωνιών του οχήματος.
- Ενδιαφέρον έχει επανειλημμένα εκδηλώσει και η νοτιοκορεατική Hanwha Defense, χωρίς ωστόσο να ανακοινωθούν λεπτομέρειες ως προς το τεχνικό σκέλος της πρότασής της. Κατά πάσα πιθανότητα θα βασίζεται στην εμπειρία της εταιρίας από την ανάπτυξη, παραγωγή και αναβάθμιση της σειράς Κ200 KIFV, ειδικότερα τον εκσυγχρονισμό στο επίπεδο Κ200Α2 με κάμερες επιτήρησης εμπρός και πίσω και βελτίωση της θέσης του οδηγού με νέα συστήματα, ενώ θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν δεδομένη και η χρήση απαρτίων από το KIFV CPWS που παρουσιάσθηκε το 2015 και ενσωματώνει, πλέον – προφανώς – του τηλεχειριζόμενου σταθμού οπλισμού CPWS της βελγικής John Cockerill, ισχυρότερο πετρελαιοκινητήρα Doosan (πλέον Hanwha) D2848Τ συζευγμένο με αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων Allison X200-SK, και πρόσθετη θωράκιση για συνολική προστασία έως επιπέδου 4 STANAG 4569.
- Η τετράδα των αουτσάιντερ, αυτών δηλαδή που με βάση τη στοιχειώδη λογική έχουν τις χαμηλότερες πιθανότητες να αναλάβουν το πρόγραμμα, κλείνει με τη βελγική John Cockerill. Κατά την πρόσφατη DEFEA 2025, η εταιρία αυτή παρουσίασε τη δική της πρόταση για την αναβάθμιση των Μ113 του ΕΣ. Από τα όσα εκτίθεντο στο περίπτερό της, προκύπτει ότι η έμφαση δίδεται περισσότερο στον μη επανδρωμένο πύργο 1030, ενώ όσον αφορά τα υπόλοιπα, απλώς γινόταν μνεία στην επαναφορά σε λειτουργική κατάσταση (και μετατροπή Α/Κ ΑΑ συστημάτων SIDAM 25 σε ΤΟΜΠ) πρώην ιταλικών κυρίως Μ113Α1 για λογαριασμό της Ουκρανίας. Για την υποστήριξη/ανακατασκευή του σκάφους, του συγκροτήματος ισχύος και του συστήματος μετάδοσης, η John Cockerill συνεργάζεται με την αμερικανική Tecmotiv.
Ο πύργος 1030 από πλευράς βάρους τοποθετείται ανάμεσα στον επανδρωμένο, δυο θέσεων, 3030 και τον ελαφρύ, μη επανδρωμένο CPWS. Πρόκειται για σύστημα σπονδυλωτής σχεδίασης, κατασκευασμένος από αλουμίνιο θωρακίσεως, με δυνατότητα επιλογής διαμόρφωσης ανάλογα με τις επιθυμίες του πελάτη. Η τυπική διαμόρφωση, βάρους 1,5 τόνου, περιλαμβάνει βασική θωράκιση, σκοπευτικό, κονσόλα και χειριστήρια για τον πυροβολητή, πανοραμικό σκοπευτικό με κονσόλα και χειριστήρια για τον αρχηγό πληρώματος για λειτουργία Hunter-Killer (αμφότερα σταθεροποιημένα και με κάμερα ημέρας, θερμική κάμερα και τηλέμετρο λέιζερ), πυροβόλο Mk 44 Bushmaster II των 30mm και συζυγές πολυβόλο των 7,62mm με -10 έως +70 μοίρες. Η οικονομικότερη εκδοχή παραλείπει το ένα ηλεκτροοπτικό σύστημα και μια θέση χειριστή, η ενισχυμένη σχεδίαση προβλέπει Η/Ο συστήματα υψηλών επιδόσεων και ενσωμάτωση κατευθυνόμενων ρουκετών ή αντιαρματικών βλημάτων, ενώ υφίσταται και η δυνατότητα επιλογής ενισχυμένης θωράκισης, έως επιπέδου 4 STANAG 4569.
Στη βασική έκδοση, η δυνατότητα ανίχνευσης/αναγνώρισης/ταυτοποίησης στόχων είναι 7000/4200/2200 μέτρα. Σε περίπτωση επιλογής υψηλότερων επιδόσεων Η/Ο συστημάτων, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι επιδόσεις αυτές είναι της τάξης των 16800/8300/4500 μέτρων για την έγχρωμη κάμερα ημέρας και 13500/6100/3100 μέτρων για το σύστημα θερμικής απεικόνισης.
Το κύριο πυροβόλο διαθέτει σύστημα διπλής τροφοδοσίας με 150-200 βλήματα 30x173mm (αναλόγως διαμόρφωσης) έτοιμα προς χρήση. Στις οπίσθιες γωνίες της οροφής υπάρχουν θέσεις για 2×4 εκτοξευτές καπνογόνων βομβίδων.
Η αφίσα που εξέθεσε η εταιρία περιλάμβανε καλλιτεχνική απεικόνιση Μ113Α2 με τον ενισχυμένης σχεδίασης πύργο 1030 – με ελληνικά χρώματα – αλλά χωρίς πρόσθετη θωράκιση ή άλλες βελτιώσεις στο βασικό όχημα πέραν των εξωτερικών δεξαμενών καυσίμου, αν και προφανώς πρόκειται για ενδεικτική διαμόρφωση.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι για κάποιον λόγο δεν προωθείτο παράλληλα και ο ελαφρύτερος CPWS με πυροβόλο Μ230 των 30x113mm, συζυγές πολυβόλο των 7,62mm και δυνατότητα ενσωμάτωσης κατευθυνόμενων ρουκετών ή αντιαρματικών βλημάτων, αν και σε παλαιότερες εκθέσεις (π.χ. Eurosatory) έχει επιδειχθεί επί Μ113 και KIFV.
- Με αξιώσεις διεκδικεί το πρόγραμμα, και μάλιστα κατατάσσεται στα φαβορί, η ΜΕΤΚΑ σε συνεργασία με τις ισραηλινές εταιρίες Rafael και Plasan. Μέρος της πρότασης αποτελεί και η διαμόρφωση που επιδείχθηκε στο ΓΕΣ τον Απρίλιο, όπως ήδη τονίσθηκε στην εισαγωγή του παρόντος. Η ολοκληρωμένη πρόταση περιλαμβάνει νέο, αναβαθμισμένο συγκρότημα ισχύος με αντίστοιχη τροποποίηση του συστήματος μετάδοσης κίνησης για αναβάθμιση των επιδόσεων του οχήματος, νέα (3+6) καθίσματα για το προσωπικό με σύστημα εξασθένισης ενέργειας και νέο δάπεδο (η Rafael το περιγράφει ως «floating/επιπλέον») για αυξημένη επιβιωσιμότητα των επιβαινόντων, πρόσθετη θωράκιση για προστασία έως επιπέδου 3 STANAG 4569 και συλλογή αντιναρκικής προστασίας στο κάτω μέρος του σκάφους. Όσον αφορά τον οπλισμό, προσφέρεται η δυνατότητα επιλογής μεταξύ του μη επανδρωμένου πύργου Samson 30 RCWS βάρους έως 2200 κιλών με πυροβόλο 30x173mm Mk 44 Bushmaster II, συζυγές πολυβόλο 7,62mm, Α/Τ Κ/Β Spike LR2 και πλήρες ΣΕΠ που προσδίδει και δυνατότητες εμπλοκής μη επανδρωμένων αεροχημάτων (C-UAS), καθώς και δυνατότητα ανεφοδιασμού με πυρομαχικά υπό την προστασία θώρακα και του τηλεχειριζόμενου σταθμού οπλισμού Samson 30 LRWS βάρους 250 κιλών (αναφέρεται και ως Samson Mini RWS), με συνδυασμό ελαφρού πυροβόλου Μ230LF 30x113mm και Α/Τ Κ/Β Spike LR2, που ενσωματώνει υπολογιστή βολής, σύστημα σταθεροποίησης, δυνατότητες C-UAS και χρήσης πυρομαχικών με προγραμματιζόμενο πυροσωλήνα (Air-Burst Munitions/ABM). Η πρώτη επιλογή καθιστά το αναβαθμισμένο Μ113 ελαφρύ ΤΟΜΑ, ενώ η δεύτερη ΤΟΜΠ με ενισχυμένο οπλισμό – αν και από άποψης διαμετρήματος θεωρείται και αυτό ΤΟΜΑ, οι επιδόσεις του πυροβόλου δεν δικαιολογούν πλήρως το χαρακτηρισμό αυτό. Και στις δυο δυνητικές διαμορφώσεις οπλισμού υπάρχει η δυνατότητα να έχει και ο αρχηγός πληρώματος δική του κονσόλα χειρισμού.
Προς το παρόν, δεν έχουν ανακοινωθεί λεπτομέρειες σχετικά με το νέο συγκρότημα ισχύος, με ανοικτό το ενδεχόμενο η τελική επιλογή να ανήκει στον πελάτη. Εννοείται ότι η διαμόρφωση που εκτέθηκε κατά την DEFEA 2025 ήταν ενδεικτική, δεδομένης και της πάγιας απαίτησης του ΕΣ να μη γίνονται μη αναστρέψιμες, μόνιμες τροποποιήσεις στα οχήματα που δανείζει σε εταιρίες για επίδειξη των συστημάτων τους, ωστόσο είναι ανάγκη να επισημανθεί ότι, χωρίς να παραγνωρίζεται η χρηστικότητά τους, τα νέα ατομικά καθίσματα που αντικαθιστούν τους κλασικούς πάγκους στο διαμέρισμα προσωπικού καταλαμβάνουν πολύ χώρο, ιδιαίτερα κατά πλάτος, περιορίζοντας το μέγεθος της μεταφερόμενης ομάδας στα έξι άτομα. Ως εκ τούτου, αξίζει να διερευνηθεί η πιθανότητα εναλλακτικών επιλογών ή διαμορφώσεων που θα επιτρέπει τη μεταφορά οκταμελούς ομάδας από τα αναβαθμισμένα οχήματα.
- Ο τέταρτος κατά σειρά εμφάνισης διεκδικητής του προγράμματος είναι η ισραηλινή Elbit Systems. Πρόσφατα μάλιστα επέδειξε σε ελληνική δημοσιογραφική αποστολή την πρότασή της. Ωστόσο, παρατηρώντας τις φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν, εύκολα διαπιστώνεται ότι επρόκειτο απλά για το πρωτότυπο επίδειξης τεχνολογίας Carmel Future Combat Vehicle, από το οποίο φαίνεται να είχαν αφαιρεθεί κάποια υποσυστήματα, καθώς και το εξωτερικό κέλυφος του μη επανδρωμένου πύργου UT30 Mk 2. Το ότι εμφανίζεται οπισθοβαρές, όπως προκύπτει από το διαθέσιμο οπτικό υλικό (συμπίεση ανάρτησης), θα μπορούσε να αποδοθεί ακριβώς στο γεγονός ότι είχε χρησιμοποιηθεί ως φορέας επίδειξης τεχνολογίας – για παράδειγμα, τα φέροντα ακριβώς τον ίδιο πύργο αναβαθμισμένα Μ113Α2 του στρατού των Φιλιππίνων δεν παρουσιάζουν την ίδια εικόνα. Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, η ισραηλινή εταιρία προτείνει τοποθέτηση νέου κινητήρα ισχύος 350-380 ίππων που αντισταθμίζει την αύξηση του βάρους μάχης στους 16 τόνους (20 αν υιοθετηθεί η συλλογή μέγιστης δυνατής προστασίας) με θωράκιση επιπέδου 2 ή 3 STANAG 4569, τηλεχειριζόμενο πύργο βάρους περίπου 1,2 τόνου, σπονδυλωτής σχεδίασης βασισμένο στον UT30 Mk 2 με πυροβόλο Mk 44, συζυγές πολυβόλο, εκτοξευτές Α/Τ Κ/Β, προηγμένο ΣΕΠ με απεικόνιση και χειριστήρια για πυροβολητή και αρχηγό πληρώματος, ηλεκτρικό σύστημα ελέγχου που περιλαμβάνει και σύστημα σταθεροποίησης, Η/Ο συστήματα, αυτόματη ιχνηλάτηση στόχου, και ΣΔΜ (Σύστημα Διαχείρισης Μάχης) και ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης για διευκόλυνση του πληρώματος. Δυστυχώς, η εταιρία δεν παρέχει στην ιστοσελίδα της πληροφορίες σχετικά με το βάρος, τη χωρητικότητα πυρομαχικών και τις επιδόσεις των αισθητήρων του UT30 Mk 2. Το πλήρωμα είναι 3 ατόμων συν εξαμελή ομάδα. Για την αυτοπροστασία του οχήματος προβλέπονται σύστημα ανίχνευσης ακτινοβολίας λέιζερ και εκτοξευτές καπνογόνων βομβίδων. Η εταιρία προσφέρει έως 60% συμμετοχή ελληνικών εταιριών στο πρόγραμμα, ενώ το κόστος εκτιμάται στα 2 εκατομμύρια ευρώ ανά όχημα μέσης διαμόρφωσης.
- Από τις τελευταίες εταιρίες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για ανάληψη του προγράμματος είναι και τα ΕΑΣ. Η εμπειρία τους στο χώρο των τεθωρακισμένων προς το παρόν εξαντλείται στην ανακατασκευή αριθμού παλαιών ΤΟΜΑ ΒΜΡ-1Α1 Ost για λογαριασμό της Αιγύπτου, αλλά στην προκειμένη περίπτωση επιλέχθηκε ως συνεργάτης η γερμανική FFG (Flensburger Fahrzeugbau GmbH), η οποία όχι μόνον έχει αναπτύξει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες αναβαθμίσεις για την οικογένεια Μ113, αλλά τις έχει προωθήσει με επιτυχία σε διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Δανίας (M113G3/4 DK), της Αυστραλίας (M113AS4) και της Νορβηγίας (αναβάθμιση οχημάτων διοίκησης Μ577Α2). Οι προσφερόμενες αναβαθμίσεις είναι σπονδυλωτής σύλληψης και η έκτασή τους εξαρτάται από τις προτιμήσεις – και το βαλάντιο – του τελικού χρήστη. Για το ελληνικό πρόγραμμα, λογικά η πρόταση των ΕΑΣ/FFG θα βασίζεται στα πρότυπα Μ113G2+ και M113G3, δεδομένου ότι δεν έχει αναφερθεί τίποτε σχετικά με επιθυμία του ΓΕΣ για επιμήκυνση του οχήματος κατά τη φάση ανακατασκευής, οπότε μάλλον αποκλείονται οι διαμορφώσεις παρόμοιες με τις G4, Waran και AS4.
Σε αφιέρωμα που είχε δημοσιευθεί στο τεύχος 113 του περιοδικού Ελληνική Άμυνα και τεχνολογία (Μ113 της Δανίας για τον ΕΣ), είχε γίνει περιγραφή των αναβαθμίσεων στα πρότυπα G3 και G4.
Υπενθυμίζεται ότι ο εκσυγχρονισμός στο επίπεδο M113G3 DK περιελάμβανε ισχυρότερο κινητήρα MTU 6V 183 TC22 EURO II 10,6 λίτρων και απόδοσης 300 ίππων, σύστημα μετάδοσης κίνησης ZF LSG 1000 (6F2R), βελτιώσεις στο σύστημα ανάρτησης, εξωτερικά τοποθετημένες δεξαμενές καυσίμου, ερπύστριες Diehl 513, νέο σύστημα θέρμανσης (Stewart-Warner 10560 M), νέα γεννήτρια 200 ΑΜΡ, βελτιωμένο σύστημα διεύθυνσης και πέδησης, καθώς και πρόβλεψη για τοποθέτηση επιπλέον θωράκισης τύπου Urdan, την οποία έφεραν και προ του εκσυγχρονισμού τους. To μεικτό βάρος του οχήματος ανήλθε στους 15 τόνους. Για τις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν ορισμένα οχήματα απέκτησαν την περίοδο 2009-2010 πρόσθετη αντιναρκική προστασία, ρυθμιζόμενα καθίσματα, ελαστικές ερπύστριες με νέους κινητήριους τροχούς της Soucy. Άλλα στοιχεία του προγράμματος εκσυγχρονισμού της FFG είναι και η υιοθέτηση γερμανικού τύπου φώτων, εκτοξευτών καπνογόνων των 76 χιλιοστών της Wegmann, καθώς και πρόσθετων κυτίων και καλάθων αποθήκευσης διαφόρων υλικών. Στο διαθέσιμο από την ιστοσελίδα της φυλλάδιο, η εταιρία δηλώνει ότι η αναβάθμιση ενσωματώνει απάρτια ήδη διαθέσιμα και στην πολιτική και στην αμυντική αγορά (COTS & MOTS). Ο νέος κινητήρας για το M113G3 είναι ο MTU 6V 199 TΕ20 EURO IIΙ ισχύος 260kW (349 ίππων περίπου), με ροπή 1730nM, που προσδίδει τελική ταχύτητα 70 χαω, βελτιωμένες επιδόσεις επιτάχυνσης και πέδησης και δυνατότητα μεταφοράς μέγιστου ωφέλιμου φορτίου 4,4 τόνων. Παράλληλα, το διαμέρισμα του οδηγού είναι επανασχεδιασμένο και εργονομικότερο με νέα συστήματα πέδησης και διεύθυνσης
Όσον αφορά το πρότυπο G2+, σύμφωνα με το διαφημιστικό υλικό της εταιρίας, αυτό εμφανίζεται ως πιο οικονομική λύση που αξιοποιεί απάρτια διαθέσιμα και στην πολιτική αγορά (COTS), με περιβαλλοντικά φιλικό κινητήρα ισχύος 221kW (296 ίππων περίπου), με ροπή 1100nM και αυτόματο σύστημα μετάδοσης που προσδίδει τελική ταχύτητα 65 χαω και δυνατότητα μεταφοράς μέγιστου ωφέλιμου φορτίου 2,4 τόνων. Είναι επίσης εμφανής η τροποποίηση της ανάρτησης του πρωτοτύπου, η οποία, εκτός από τις νέες ελαστικές ερπύστριες που φέρει, είναι πλέον μεγαλύτερου ύψους με τροχίσκους αντιστήριξης, διατηρώντας επαρκή εδαφική ανοχή μετά την τοποθέτηση συλλογής πρόσθετης αντιναρκικής προστασίας – η διαμόρφωση αυτή βασίζεται σε πρόταση της FFG για Μ113G με ενισχυμένη προστασία, προοριζόμενο για επιχειρησιακή ανάπτυξη στο Αφγανιστάν.
Επιπλέον, η σπονδυλωτή σχεδίαση των προτάσεων της FFG επιτρέπει την επιλογή και ενσωμάτωση διαφόρων υποσυστημάτων, όπως βαρέος τύπου ανάρτηση, ελαστικές ερπύστριες με κατάλληλους κινητήριους τροχούς, σύστημα καμερών, συλλογές πρόσθετης θωράκισης κατά ποικιλίας απειλών, σύστημα ΡΒΧΠ, σύστημα κλιματισμού, σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης, σύστημα καταστολής εκρήξεων και διαφόρων σταθμών οπλισμού.
- Τέλος, η εδρεύουσα στο Λάκκωμα Χαλκιδικής και καταξιωμένη στη διεθνή αγορά EODH προσφέρει το ολιστικό πακέτο αναβάθμισης Μ113 HEL, εκτιμώμενου κόστους περίπου 1 εκατομμυρίου ευρώ ανά όχημα, που το καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικό. Στην καρδιά του βρίσκεται ο νέος κινητήρας Caterpillar C7 ισχύος 375 ίππων με νέο σύστημα ψύξης, συζευγμένος με νέο σύστημα μετάδοσης κίνησης και βελτιωμένες τελικές μεταδόσεις. Περιλαμβάνει επίσης νέες ράβδους στρέψης για την ανάρτηση και ελαστικές ερπύστριες, προσδίδοντας αυξημένες επιδόσεις στο αναβαθμισμένο όχημα, παρά την αναπόφευκτη αύξηση του βάρους του. Η δικής της ανάπτυξης συλλογή πρόσθετης θωράκισης παρέχει προστασία έως επιπέδου 4++ STANAG 4569 και αντιναρκική προστασία επιπέδου 2a/2b STANAG 4569, καθώς και καθίσματα ανηρτημένα από την οροφή για το σύνολο των επιβαινόντων. Προσφέρεται επίσης επανασχεδιασμένο διαμέρισμα οδηγού με δυνατότητα οδήγησης μέρα και νύκτα υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, νέο ηλεκτρικό σύστημα ψηφιακής αρχιτεκτονικής, εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου και σύστημα κλιματισμού.
Για ενίσχυση της ισχύος πυρός προσφέρονται οι τηλεχειριζόμενοι σταθμοί οπλισμού Midgard 127 (βαρύ πολυβόλο Μ2 12,7mm ή πολυβόλο βομβίδων GMG 40mm) και Midgard 200 (πυροβόλο Rheinmetall MK20 20x139mm και συζυγές πολυβόλο συν Α/Τ Κ/Β), ενώ δεν θα πρέπει να αποκλείεται και η ενσωμάτωση του Nimrod (πυροβόλο Mauser MK30 30x173mm και συζυγές πολυβόλο συν Α/Τ Κ/Β), όλων της σλοβακικής Valhalla Turrets, ενώ πρόσφατα η EODH ανέλαβε και την εκπροσώπηση της αυστραλιανής EOS, και ως εκ τούτου θα μπορούσαν να προστεθούν ως εναλλακτικές επιλογές και οι σταθμοί R400 και R800 της τελευταίας.
Με βάρος μόλις 408 κιλών (συμπεριλαμβανομένων πυροβόλου Μ230LF με 160 βλήματα, συζυγούς πολυβόλου FN MAG 58 με 400 βλήματα, αλλά όχι και του προαιρετικά τοποθετούμενου συστήματος Α/Τ Κ/Β Javelin ή Spike) πλέον των 21 κιλών του μικρού μεγέθους συγκροτήματος ελέγχου (κονσόλα-χειριστήρια), προσφέρει εντυπωσιακές επιδόσεις με υψηλή ακρίβεια, με σταθεροποίηση 3-4 αξόνων για τον οπλισμό και το συγκρότημα ηλεκτροοπτικών αισθητήρων (δυνατότητα ανίχνευσης/αναγνώρισης/ταυτοποίησης στόχων είναι 12000/5600/4700 μέτρα για την κάμερα ημέρας και 13700/5100/4000 μέτρα για το σύστημα θερμικής απεικόνισης), ανύψωση -10 έως +60 μοιρών, επιλογή επιπέδου βαλλιστικής προστασίας, δυνατότητα άμεσης συνεργασίας με άλλα οπλικά συστήματα της EOS, δυνατότητες C-UAS, ενσωματωμένο σύστημα ιχνηλάτησης με προαίρεση καταγραφέα εικόνας και ήχου και εύκολη ρύθμιση γωνιών διακοπής πυρός. Το ύψος της μονάδας άνωθεν της οροφής του οχήματος-φορέα είναι 900 χιλιοστά αν φέρεται μόνο πυροβόλο Μ230LF ή συνδυασμός Μ230LF και MAG 58.
Ο μεγαλύτερος R800 φέρει πυροβόλο Mk 44S Bushmaster II διπλής τροφοδοσίας με απόθεμα συνολικά 200 βλημάτων (προαιρετικά 300) σε δυο κυτία, συζυγές πολυβόλο FN MAG 58 με 1000 (προαιρετικά 2000) βλήματα), ένα Α/Τ Κ/Β Javelin ή δυο Spike (προαιρετικά τα διπλάσια ή έως τέσσερις TOW ή δυο περιλήπτες Talon για ρουκέτες 70mm ή δυο περιλήπτες ΑΑ Κ/Β Stinger και επιπλέον παρεμβολέα λέιζερ ισχύος έως 1kW). Η βασική διαθέσιμη πρόσθετη θωράκιση είναι επιπέδου 2 STANAG 4569 για τους αισθητήρες, τα ηλεκτρονικά και τα πυρομαχικά. Στις διαθέσιμες προαιρέσεις περιλαμβάνονται ανεξάρτητη πανοραμική μονάδα αισθητήρων για τον αρχηγό πληρώματος, η δυνατότητα βολής βλημάτων με προγραμματιζόμενο πυροσωλήνα, υπέρυθρος αισθητήρας βραχέος κύματος (SWIR sensor), σύντηξη πολυζωνικών αισθητήρων και ραντάρ. Οι διαστάσεις στη βασική έκδοση είναι ύψος έως το κάλυμμα τροφοδοσίας πυρομαχικών του πυροβόλου 1020mm, το μήκος (βάσης/συνολικό) 1435/3423mm, το πλάτος χωρίς πρόσθετα Α/Τ Κ/Β ή άλλα συστήματα ανηρτημένα πλευρικά (βάσης/συνολικό) 1644/1778mm και το βάρος με τον βασικό οπλισμό και φόρτο πυρομαχικών ανέρχεται στα 1267 κιλά.
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η πρόταση της EODH δεν είναι μόνον συμφέρουσα οικονομικά, αλλά παρέχει στον τελικό πελάτη, εν προκειμένω τον ΕΣ, τεράστια ευελιξία ως προς την επιλογή επιμέρους υποσυστημάτων, ιδίως στον τομέα του οπλισμού.
Μερικές παρατηρήσεις
Πολλοί υποψήφιοι ανάδοχοι προσφέρουν τη δυνατότητα επιλογής σταθμού οπλισμού με πυροβόλο 30mm Μ230LF, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ενδιάμεσης ισχύος, ή με πυροβόλο Mk 44S ή ΜΚ30, που θεωρούνται πλήρους ισχύος για τα δεδομένα του διαμετρήματος. Για όσους είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με θέματα φορητού οπλισμού, θα ήταν σαν να γινόταν σύγκριση μεταξύ του .300 AAC Blackout και του 7,62 ΝΑΤΟ.
Πραγματικά, το μήκους 2133mm και βάρους 72,6 κιλών Μ230LF βάλλει με ταχύτητα εξόδου βλήματος περί τα 850μ/δ με ταχυβολία 200 β.α.λ. και έχει δραστικό βεληνεκές 2000 μέτρων. Τα τυπικά πυρομαχικά που διατίθενται προς χρήση με τα πυροβόλα της οικογένειας Μ230 είναι τα εκπαιδευτικά M788, τα διπλού ρόλου εκρηκτικά (HEDP) M789 με κεφαλή κοίλου γεμίσματος και διατρητική ικανότητα περίπου 50 χιλιοστών ελατού χάλυβα θωρακίσεως, και τα τυποποιημένα κατά ΝΑΤΟ πυρομαχικά για πυροβόλα ADEN και DEFA. Για λόγους ασφαλείας το εκρηκτικό-εμπρηστικό Μ799 δεν χρησιμοποιείται. Πρόσφατα πιστοποιήθηκε για το πυροβόλο αυτό και το ΧΜ1211 με πυροσωλήνα προσεγγίσεως και τον Οκτώβριο του 2024 η κατασκευάστρια Northrop Grumman παρουσίασε έκδοση με μηχανισμό διπλής τροφοδοσίας, επιτρέποντας επιλογή μεταξύ τύπων πυρομαχικών, συνήθως μεταξύ Μ789 γενικής χρήσεως και ΧΜ1211 κατά εναερίων στόχων, χωρίς ανάμειξή τους στην ίδια ταινία.
Στον αντίποδα, τα πυροβόλα 30x173mm, παρά το μεγαλύτερο όγκο και βάρος τους, προσφέρουν πολύ υψηλότερες επιδόσεις, με αρχική ταχύτητα βλήματος της τάξης των 1080μ/δ για εκρηκτικά βλήματα ΗΕΙ-Τ και των 1430 μ/δ για διατρητικά σταθεροποιούμενα δια πτερυγίων απορριπτόμενου κελύφους APFSDS. Τα συνήθως αναφερόμενα δραστικά βεληνεκή είναι περίπου 2000 μέτρα για APFSDS και 3000-5000 μέτρα για ΗΕΙ. Πέραν αυτών, συνήθως συνδυάζονται με υψηλών επιδόσεων συστήματα ελέγχου πυρός, σχεδόν εφάμιλλα των αντίστοιχων που απαντώνται σε άρματα μάχης.
Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται να γίνει και στη διαδικασία επιλογής του τελικού αναδόχου. Θα πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθεί η απευθείας ανάθεση του προγράμματος, και αντίθετα να διενεργηθεί διεθνής διαγωνισμός με αυστηρά κριτήρια. Για να γίνει όμως αυτό, πρώτα θα πρέπει να προσδιορισθεί με σαφήνεια ο σκοπός και η έκταση του προγράμματος, όπως αναφέρθηκε και στο προοίμιο του παρόντος. Ιδανικά, ο ίδιος ο διαγωνισμός θα πρέπει να είναι διεξοδικός και εφάμιλλος αυτού που διεξήχθη προ πολλών ετών για τα άρματα μάχης. Ο ΕΣ μάλιστα θα μπορούσε να ζητήσει από τους ενδιαφερόμενους να επιδείξουν σε πεδίο βολής τα προϊόντα τους και ακόμη και να παράσχουν δείγματα θωρακίσεων τα οποία και εν συνεχεία θα υποβληθούν σε δοκιμές αντοχής, βαλλόμενα από ποικιλία όπλων ή, κατά περίπτωση, με την πυροδότηση ναρκών και άλλων εκρηκτικών μηχανισμών κάτωθεν και πλευρικά αυτών. Σταθμοί οπλισμού θα μπορούσαν να αξιολογηθούν ακόμη και τοποθετημένοι προσωρινά επί φορτηγών οχημάτων ή παλαιών αρμάτων χωρίς πύργο (π.χ. Leopard 1GR/V) ή άλλων οχημάτων (λ.χ. σκαφών Μ110Α2). Πέραν της διασφάλισης του αδιάβλητου της διαδικασίας, ο Ελληνικός Στρατός, ως ο τελικός χρήστης, θα διευκολυνθεί ώστε να κάνει τη βέλτιστη επιλογή, η οποία και θα συμβάλλει σε μια σημαντική αύξηση της ισχύος πυρός και της αποτελεσματικότητας γενικότερα του Μηχανοκίνητου Πεζικού. Στο τεχνικό δε μέρος της αναβάθμισης, θα πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριληφθεί και η τοποθέτηση εξωτερικών δεξαμενών καυσίμου, τόσο για μεγαλύτερη ασφάλεια του επιβαίνοντος προσωπικού, όσο και για αύξηση του διαθέσιμου αποθηκευτικού χώρου στο εσωτερικό των οχημάτων.
Στο σημείο αυτό, δεν μπορεί παρά να επαναληφθεί η πρόταση, αν εν τω μεταξύ δεν προκύψει κάτι άλλο, μέρος των σταθμών οπλισμού που θα παραγγελθούν στα πλαίσια του προγράμματος (αν βέβαια φέρουν πυροβόλο 30x173mm), να αξιοποιηθεί για την αναβάθμιση των διαθέσιμων ΤΟΜΑ Marder 1A3, με τους υφιστάμενους πύργους των Marder να τοποθετούνται – ουσιαστικά με μιας μορφής μετακύλιση – σε αντίστοιχο αριθμό αναβαθμισμένων Μ113, δημιουργώντας έτσι ένα ερπυστριοφόρο όχημα αναγνωρίσεως ή, αναλόγως της εσωτερικής διαμόρφωσης, ένα υποκατάστατο ελαφρύ ΤΟΜΑ. Εναλλακτικά και το ΤΤΟΑ M1117 Guardian θα μπορούσε να δεχθεί πύργο από Marder, ενισχύοντας έτσι τη διαθέσιμη ισχύ πυρός του τύπου.
Κλείνοντας, θα πρέπει να τονισθεί ότι η αναβάθμιση των Μ113 του Πεζικού γίνεται με πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Πραγματικά, πρόσφατα μόλις άρχισε να τοποθετείται θωράκιση στον πυργίσκο του αρχηγού πληρώματος, ώστε να του εξασφαλίζεται στοιχειώδης έστω προστασία όταν χειρίζεται τον οπλισμό του οχήματος. Πάντως, όποια και να είναι η πιθανή κατάληξη του προγράμματος, το τελικό αποτέλεσμα θα έχει μέρος μόνον των δυνατοτήτων ενός «καθαρόαιμου» σύγχρονου ΤΟΜΑ, ιδίως στον τομέα της προστασίας, ενώ θα πρέπει να δοθεί προσοχή στις επιπτώσεις που θα μπορεί να έχει το αυξημένο βάρος στη δομική αντοχή του βασικού οχήματος. Τούτων λεχθέντων, ακόμα και στην περίπτωση επιλογής μιας ελαφράς διαμόρφωσης – κυρίως όσον αφορά τον οπλισμό – το τελικό αποτέλεσμα θα είναι απείρως καλύτερο από τα «γυμνά» Μ113Α1/Α2 με τα οποία σήμερα επιχειρεί η συντριπτική πλειοψηφία του Μ/Κ Πεζικού, ειδικά δε αν το πρόγραμμα αυτό συνδυασθεί με ή αποτελέσει ενδιάμεση λύση προ της προμήθειας πραγματικά σύγχρονων ΤΟΜΑ, όπως για παράδειγμα το Lynx, αν και στην περίπτωση αυτή ενδεχομένως να χρειασθεί αναπροσαρμογή του μεγέθους του προγράμματος.
